1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

9-расм. Фотосинтез жараѐни
Сувнинг яна бир муҳим хусусияти шундаки, унда иссиқлик 
сиғимининг юқорилиги ҳисобланади. Сувнинг иссиқлик сиғими ѐғочникидан 2 
баравар, қумникидан 5 баравар, темирникидан 10 баравар ва ҳавоникидан 
3200 баравар юқори. Демак, 1 м3 сув бир градусга совиганда 3200 м3 ҳавони 
бир градусга илитади. Ўзининг бу хусусиятига кўра сув биосферада, шу 
жумладан инсон организмида, ҳароратни мўътадиллаштириб туради. 
Атмосферадаги сув буғлари қуѐш радиациясини фильтрлаб, унинг 
ҳароратини 80% ютади ва бу ҳароратни сутканинг қуѐшсиз пайтларида 
сарфлайди. Шу асосда кун ва туннинг, ѐз ва қишнинг ҳарорати ўртасидаги 
фарқ камайтирилади. Бундан ташқари, ер юзидаги сувликлар ва улардан 
кўтарилаѐтган сув буғлари ерда иқлим ҳосил қилиши, минтақаларнинг 
иқлими орасида ўзаро боғлиқлик бўлишини таъминлайди. 

---

69
 
Сувнинг муҳим хусусиятларидан яна бири шундаки, унда фотокимѐвий 
жараѐнларнинг кечишидир. Бу жараѐнлар давомида сувда турли хилдаги 
кимѐвий элементлар ҳосил бўлади. Табиатда тарқалган 107 хил кимѐвий 
элементнинг 62 таси сувда топилган. Бу элементлар сувда доимий ҳаракатда ва 
ўзаро таъсирда бўлади. Шунинг учун ҳам айтиш мумкинки, сув геологик 
жараѐнларда фаол иштирок этади. У қаттиқ жинсларни нуратади ва тупроқ 
ҳосил қилади, бир жойни ювиб бошқа жойга келтириб ташлайди ва бу билан 
рельеф ҳосил қилишда иштирок этади. Маълумотларга кўра ер юзидаги оқар 
сувлар ҳар йили ўзлари билан кўл, денгиз ва океанларга 10 млрд. тонна 
ѐтқизиқларни оқизиб келади. Сувнинг бу хусусияти бўлмаганида сайѐрамиз 
шунчаки тошдан иборат бўлар, унда тупроқ ва тириклик бўлмас эди. 
Юқорида таъкидлангандан ташқари, сувнинг яна бир қатор муҳим 
хусусиятлари борки, булар ҳам инсоният жамиятининг ривожида муҳим ўрин 
тутади. Деҳқончилик ва чорвачиликни ривожлантириш, арзон электр қуввати 
ишлаб чиқариш, саноат ишлаб чиқаришини ташкил қилиш ва транспорт 
воситаларидан фойдаланиш, соғлиқни сақлаш ва шу сингари халқ 
хўжалигининг муҳим реал тармоқларини, шунингдек инсонларнинг кундалик 
турмушини сувсиз тасаввур қилиб бўлмайди.