1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

[Исм
бош/қаратқич келишиги
+кўмакчи] модели: 
билан
, 
учун, каби, сингари, янглиғ, сайин, сари, сабабли, орқали, туфайли, чоғли, 
оша, бўйлаб, узра, ичра, бўйи, чамаси, ҳақда//тўғрида, ҳақида//тўғрисида, 
ҳолда//йўсинда
: 1. 
Барча ёмонлик ўшанинг боши билан бирга кетгандек, 
қипчоқ оғайнилар ила тотувлашдик, қипчоқнинг эски адоватлари битди 
(А.Қодирий, Ўтган кунлар). 2.
Боёнларимизнинг бари ҳушёр. Ақли бўлгани 
учун бой бўлган-да. 
(Ойбек, Танланган асарлар). 3. 
Дунёдаги барча нарсалар 

---

64 
унутилгани каби, ўша гўдаклик хотираси ҳам бора-бора тонгги тумандай 
тарқалди-кетди. 
(Ж.Абдуллахонов, Орият). 4.
Ҳидоят қори, сўққабош 
бўлгани сабабли онасини ишга чиқарарди 
(Мирмуҳсин, Михлар ва 
пўпанаклар). 5.
Севаргул паришон ҳолда газўчоқнинг оловини пасайтириб, 
қозоннинг қопқоғини ёпиб қўйди 
(“Ёшлик”) ва б. 
[Исм
бош/жўналиш келишиги
+кўмакчи] модели
:
 
томон, қадар, кўра, қарши, қараб, қараганда, қарамасдан/қарамай, яраша, доир, 
асосан, биноан, мувофиқ, қарата
: 1. 
Қушлар галаси безовталаниб, дарё 
томонга тез учиб ўтди 
(Назармат, Жўрлар баланд сайрайди). 2. 
Бу ҳол 
тушга қадар давом этди 
(К.Яшин, Ҳамза). 3.
Дадил ташлаётган 
қадамларига қараганда, унда иккиланишдан асар ҳам йўқ 
(Газетадан). 4. 
Мен 
даранғлаган номимга яраша иш кўрсатганим йўқ ҳали 
(Ойбек, Олтин 
водийдан шабадалар). 5. 
Ниҳоят, дўппайган икки гўр устида Олимжон ака 
кўчани тўлдирган халққа қарата ваъз айтди 
(Ш. Холмирзаев, Қил кўприк).