1. Yuza to‘lqinsimonligi yuza g’adir–budurligining asosiy parametrlari profiliogrammasi

19.O‘tqazishlarni hisoblash va tanlash. Joizlik va o‘tqazishlarning yagona tizimini, texnologik va konstruktorlik hujjatlarini rasmiylashtirishda aniq me’yorlarni ko‘rsatishni, turli birikmalar uchun standart o‘tqazishlarni hisoblashni va tanlashni, chizma va texnologik xaritalarda uchrashi mumkin bo‘lgan shartli belgilarni bilish kerak. O'tqazishlarni hisoblashni misollar yechish bilan tushintiramiz. Yig'uv chizmasida c675H7/f9 belgi o'lcham yozilgan bo'lsin, bunda 075 o'rtacha o'lcham, H7 teshikni H chetlaiiishli, 7 — kvalitetli cheklamasi va f9 valni f chetlanishli, 9 -kvalitetli cheklamasidir.
Тешикнинг на английском языке катта (максимальные) часы D max = Dnom + ES = 5 + 0,03 = 75,03 мм тешикнинг на английском языке кичик (минимальные) часы.
Dmin=Dnom + EI=75+0=75 мм, тешик о'лчамининг чекламаси TD=Dmax -Dmin=75,03-75= 0,03 мм.
При увеличении катта (максимальных) значений dmax=dnom + es =75-0,03=74_!97 мм, при увеличении kichik (минимальных) значений dmin=dnom + ei=75-0,104=74,89 дж мм, при увеличении чекланмаси Td= dmax - dmin= 74,97-75,896 мм =0,074 мм. Hisoblardan ko'rinib turibdiki bu o'tkazish qo'zg'aluvchan, chunki valning barcha o'lchami teshikning barcha o'lchamidan kichik, ya'ni birikkan sirtlar orasida bo'shliq hosil bo'ladi. Aksincha bo’lsa qo'zg'almas, taranglik bilan o'tkazish bo'ladi.
Agar o'tkazishlarda: A(a) dan N(h) da bo'lgau chetlanishlar bo'lsa, unda qo'zg'aluvchan, R(r) dan ZC(zc) gacha bo'lgan chetlanishlar bo'lsa, unda qo'zg'almas, qolganlari oraliq, o'tqazish hosil qiladi.
Mashina detallarining asosiy tavsifi ularning o'lchamlari va shakli bilan belgilanadi. Buning uchun mutaxassisga doimo qo'l keladigan va foydali bo'lgan quyidagi aniqliklarni keltiramiz (O’z DSt 2.306-96):
1). Nominal o'cham – o'lchamlardan chetga chiqishlarni hisoblashdagi sanoq boshi bo'lib, unga nisbatan chegara o'lchamlar hisoblanadi;
2). Haqiqiy o'lcham – ruxsat etilgan cheklanishlarni e'tiborga olgandagi o'lcham;
3). Chegara o'lcham – ruxsat etilgan, ikkalasining o'rtasida haqiqiy o'lcham bo'lishi ehtimoli bar, eng katta va eng kichik chekka o' lcham;
4). Haqiqiy chetga chiqish – haqiqiy va nominal o'lchamlar orasidagi algebraik farq;
5). Yuqori chetga chiqish – eng katta chekka va o'rtacha o'lcham orasidagi algebraik farq. Teshik uchun ES va val uchun es belgilashlar mavjud:
6). Quyi chetga chiqish – eng kichik chekka va nominal o'lcham orasidagi algebraik farq. Teshik uchun El va val uchun ei helgilashlar mavjud;
7). Nol chiziq – o'rtacha o'lchamga to'g'ri keluvchi chiziq bo'lib, o'tqazma va cheklanmalarning grafik ko'rinishidagi tasvirlar shu chiziqdan boshlab chiziladi;
8). Cheklanma – yuqori va quyi chetga chiqishlur orasidagi algebraik farq.
9). Kvalitet - (fransuz tilidan tarjima qilsa: Qualite—sifat tushunchasi chiqadi) berilgan nominal o'lchamlar diapazonidagi doimiy nisbiy aniqlikni xarakterlaydigan cheklanmalar yig'indisidir.
Yigirmata o'rtacha o'lchamga: 01; 0; 1; 2; 4;..., 17; 18 cheklanmalar yig'indisining bir – biriga to'g'ri keluvchi aniqlik darajasi mavjud. Mashinasozlik detallarida 6–:–14 gacha aniqlik kvalitetlari qo'llaniladi. Cheklanma maydoni yuqori va quyi cheklanishlar bilan chegaralanadi va grafik ko'rinishda tasvirlanadi hamda cheklanmaning o'zi cheklanma birligi i va o'lchamsiz koeffitsiyent a bilan belgilanib quyidagiga teng qilib ifodalanadi.