1 Xonandalik san‘atining O‗zbekistonga kirib kelishi. Rus xonandalik maktabi va xonandalik san‘ati 4

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Tovush paydo bo‗lish vaqti nima deb ataladi?
   
2. 
   Tovush hujumi turlariga ta‘rif bering?
   
3. 
   Ovoz hosil qilishning ikki nazariyasi nimadan iborat?
   
4. 
   Rezonator bu..?
   
5. 
   Formanta tushunchasi nimani anglatadi?
   
6. 
   Ovoz tayanchi deganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Xonanda vokal texnikasini o‗zlashtirishda qanday turlarini o‗rganish lozim?
   

7. modul. Xonanda ovozi va uning tavsifi. Registrlar. O„tkinchi notalar va ovoz xarakatining ravonligi. O„tkinchi notalar: ovoz turini aniqlash

Xonandalik san‘ati rivojining dastlabki davrida ovozlar tavsifi oddiy bo‗lgan: ikki turdagi erkaklar va ikki turdagi ayollar ovozlari, bu bo‗linish shu
kunlargacha davom etgan. Vokal dasturlarining murakkablanishi natijasida ovozlar tavsif jixatidan bora-bora differentsiyalandi.

Erkaklar ovozi: Tenor (s-s²)

tenor-altino - yengil va tiniq yangraydi d²gacha chiqishi mumkin.
Rimskiy –Korsakovning ―Oltin xurozcha‖op.


Munajjim, ―Qorqiz‖ op. Shoh Berendey.

lirik - mayin, kumushsimon tembr.

M.Ashrafiyning ―Dilorom‖ op. Moniy.
P.Chaykovskiyning ―Yevgeniy Onegin‖ op. Lenskiy partiyalari. (Sobinov, Lemeshev, S.Yarashev).
lirik-dramatik - diapazoni keng.

J.Bize ―Karmen‖ op. (Xoze), P.Chaykovskiyning

―Pikovaya dama‖ op. (German) (Z.Sotkilava).

dramatik - baquvvat ovoz, dramatik holatni ochib beradi

J.Verdi ―Otello‖ op. (Otello) (Karuzo, Monako va

boshqalar).
xarakterli - chiroydan holi.
P.Chaykovskiyning ―Yevgeniy Onegin‖ op.(Trike)

Bariton (A-g^I)

lirik -tenor tembriga yaqin, lekin bariton jihatlariga ega. P.Chaykovskiyning

Yevgeniy Onegin‖ op. (Onegin), J.Rossini
―Seviliya sartaroshi‖ op. (Figaro).

lirik-dramatik - yorqin tembr, sezilarli kuchga ega.

M.Musorgskiyning ―Boris Godunov‖ op. (Boris), J.Verdi ―Rigoletto‖ op (Rigoletto)
(Xoxlov, Gobbi, Gulyaev).

dramatik -sadolanish jihatdan bas ovoziga yaqin. Kuchli, partiya tessiturasi past (Titta, Ruffo, Golovin).

Bas (F-f¹)

bas-bariton (bas-kantanto)
- baland, kuycha bas.


M.Glinka ―Ivan Susanin‖ (Susanin), Sh.Guno ―Faust‖ (Mefistofel), A.Borodin
―Knyaz Igor‖ ―Galitskiy‖ (Shalyapin, Ognivtsev, Xristov).

markaziy bas -basning jarangdor, kuchli qismi uning makazi A.Borodin ―Knyaz Igor‖

(Konchik),

A.Dargomijskiy ―Rusalka‖ (Melnik) (Pirogov, Glurov, Reyzen)

past (bas profundo) -―chuqur‖ bas past registrda to‗liq va
past sadolanadi

oktavachi baslar -xor jamoalarida ishlatiladi. F katta tushishi

mumkin.