A eshtayev, N. Xasanova, D. Karabayeva badiiy gimnastikada buyumsiz bajariladigan

---

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS 
TA’LIM VAZIRLIGI 
 
A.ESHTAYEV, N.XASANOVA, D.KARABAYEVA 
 
BADIIY GIMNASTIKADA
BUYUMSIZ BAJARILADIGAN 
MASHQLARNI O‘RGATISH
USLUBI 
 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan o‘quv 
qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
TOSHKENT – 2013 

---

2
UO‘K: 796.412.2 (075) 
KBK 75.6 
B-18 
B-18
A.Eshtayev, N.Xasanova, D.Karabayeva. 
Badiiy 
gimnastikada buyumsiz bajariladigan mashq-
larni o‘rgatish uslubi. –T.: «Fan va texnolo-
giya», 2013, 256 
бет
.
 

ISBN 978–9943–10–971–1 
UO‘K: 796.412.2 (075) 
KBK 75.6 
Taqrizchilar: 

T.S. Usmonxo‘jayev 
– 
p.f.d. professor;
M.N. Umarov –
dotsent.
 
 
 
 
 
 
 
ISBN 978–9943–10–971–1 
 
© A.Eshtayev va boshq., 2013.
© «Fan va texnologiya» nashriyoti, 2013.

---

3
 
KIRISH 
 
Badiiy gimnastika bo‘yicha O‘zbekiston birinchiligi. Musiqa 
yangraydi... Salgina havotirli, shu bilan birga yengil va maromli.
Zal markazida bir qiz turibdi. Kelishgan, viqorli. O‘ziga xos sport
kiyimi qaddi-qomati chiziqlarini ta’kidlaydi. Qo‘llarida tasma.
Qizil, yarqiragan va xuddi jonlidek. U bir qiz tanasini muloyim
o‘rab olsa, bir shiddatli o‘ramalar bilan yuqoriga intiladi, bir 
ilondek g‘alati buralib qo‘ldan chiqadi. Qiz ilhomlanib, musiqa 
ritmiga bo‘ysundirib va har bir harakatni belgilagan holda, havoda 
qizil chaqmoqlarni «chizadi». Bir vaqt ajoyib hodisa yuz beradi. Biz 
endi gimnastikachi qizni emas, balki... toreadorni, lekin buqa bilan 
hayot-mamot jangiga chiqqan emas, balki romantik, jasur, hayvon 
bilan o‘ynovchini ko‘ramiz. 
Mana, toreador qiz tasmani chetga siltab, bizga qizil, yarqi-
ragan muletani ifodaladi. Xayoliy buqa unga boshini egib tashlan-
di! Lekin... toreador chetga viqorli qadam tashladi, keyin boshqasi 
bilan va buqa muletaga salgina ilashib, yonidan o‘tib ketdi. Tomo-
shabinlar gulduros qarsaklar bilan olqishlashdi! Ularni epchillik 
rom etdi. Ammo maydonda jang davom etadi. Burilish va sakrash-
lar borgan sari tezroq va shiddatli tus oladi. O‘yin drammatik
xarakter qabul qildi va mana - yakuniy harakat: toreador qat’iy
ishora bilan buqa hujumiga chek qo‘yadi. Musiqa to‘xtaydi, lekin 
tomoshabinlar hali ham o‘yin taassurotlari og‘ushida. 
Ular uzoq va astoydil qarsaklar bilan olqishlab, gimnastikachi 
qizni yana chaqirishadi. Lekin ularga ma’lumki: musobaqa qonun-
lari jiddiy, endi bu gimnastikachi qizni toreodor rolida faqat 
ko‘rgazmali chiqishlarda ko‘rishlari mumkin. Bu vaqtda maydonga 
boshqa qiz chiqdi.
Yana musiqa qo‘yiladi. Yumshoq, lirik. Gimnastikachi qiz-
«rassom» musiqaga to‘la muvofiq harakatda. Lekin uning qo‘llarida 
tasma emas, balki oddiy bo‘lmagan, yorqin va itoatkor to‘p. Qiz 
qanday harakat qilmasin, qanday burilmasin - to‘p hamisha u bilan:
bir qomati bo‘ylab yumalasa, bir qo‘llarida, boshida, ko‘ksida 

---

4
sirg‘anadi. Mana yuqoriga otilgan to‘p baland parvoz qildi. Biroq, 
to‘p qaytib tushguncha, qiz bir qancha akrobatik harakatlar baja-
rishga ulgurib, uni chaqqonlik bilan tutib oladi va yana janglyorlik
harakatlariga o‘xshagan o‘yin boshlanadi. Mana , «rassom» qiz 1-
2 yumaladi, to‘p hamon u bilan. U yana musiqaga hamohang
qo‘llarda sirg‘anib, qomat, bosh, oyoqlar bo‘ylab yumalaydi.
Undan keyin boshqa qiz arg‘amchi bilan, keyingisi gardish 
bilan chiqadi. Har safar biz o‘ziga xos mashqlarni ko‘ramiz. Har 
safar tanish, lekin hozirda nima uchundir yangicha yangrovchi
musiqani eshitamiz. Musiqa xuddi sezilarli bo‘layotgandek. O‘y-
laymizki, balet o‘z vositalari bilan musiqa asarini ifodalashga qo-
dirligi allaqachon tan olingan bo‘lsa, svetomuzika yashash huquqiga 
ega bo‘lsa, nima uchun bu ajoyib «videomusiqani» tan olmaylik? 
Ha, harakat san’ati tufayli shunday bo‘lgan musiqani. Bizni gul-
duros qarsaklar bilan olqishlashga nima majbur qilishini ayta 
olamizmi? Har bir gimnastikachi qiz uchun xavotirlanib, xatto ular 
bilan birga kechinishimizga nima sababligini aytingchi? 
Amri mahol... Balki badiiy gimnastika tarixiga murojaat qilib, 
uning barcha jihatlariga yondashgan holda, bunga oydinlik kiritish 
zarurdir. 

---

5