1. Verbal va noverbal muloqot Yozma muloqot

---

1 
15-amaliy mashg‘ulоt 
Mavzu: Og‘zaki muloqot va uning xususiyatlari.
Reja: 
1. Verbal va noverbal muloqot 
2. Yozma muloqot 
3. Muloqot texnologiyasi va texnikasi
 
Og‘zaki xabarlashuv eng universal, qulay va keng tarqalgan 
aloqa
turidir. 
Aslida, bu turdagi axborot bir yoki bir nechta axborotni bir kishidan boshqa kishiga 
boshqacha aytganda, nutq orqali va boshqa tomondan uni to‘g‘ri qabul qilishni o‘z 
ichiga oladi. 
Og‘zaki muloqot og‘zaki va yozma nutqni o‘z ichiga oladi, bu tizim til va 
yozuv yozish tizimida amalga oshiriladi. Ushbu tarmoq, nutq orqali eshitiladigan 
va eshitish yo‘li bilan eshitiladigan har qanday ma'lumot matnli xabar sifatida 
taqdim etiladi va o‘qish orqali tushunarli, og‘zaki muloqot turlariga tegishlidir. 
Til va yozuv yozishning asosiy og‘zaki usuli hisoblanadi. Tilning asosiy 
vazifalari quyidagilardir: 
kommunikativ – bu bevosita keng ma'noda odamlar orasidagi muloqot usulidir; 
konstruktiv – xabar jumlasida aniq fikrni aniq ifodalash mumkinligi; 
apellyatsiya – ishonchli vosita va manzilga ta'sir etishi; 
fatik – muayyan qoidalarga rioya qilish orqali aloqani o‘rnatish usuli (xulq-atvor); 
hissiy jihatdan mazmunli – suhbat mavzusiga yoki mavzuiga subyektiv shaxsiy 
munosabatni ifoda qilish usuli; 
to‘plash – axborotni keyingi naslga tushunish, saqlash, to‘plash va yetkazish 
qobiliyati; 
estetik – fikrlarni porloq, yangi va noyob shaklda ifodalash qobiliyati. 
Tilshunoslar tilning boshqa tor, lekin kamroq muhim hipostazlari va 
maqsadlarini ajratib turadi – mafkuraviy, nominativ, mos yozuvlar, uslubiy, sehrli 
va boshqalar. 

---

2 
Og‘zaki muloqot shakllari. 
Insonning og‘zaki xatti-harakatlari tashqi va 
ichki, og‘zaki va yozma nutqni o‘z ichiga oladi. Ichki nutqlar fikr jarayonining bir 
qismidir, bu juda aniq va ko‘pincha tasvirlar va sharhlar shaklida ifodalanadi. Biror 
kishi o‘zining tashqi nutqining ma'nosini aniq belgilab olgach, u tugallangan 
jumlalar va jumlalardagi ichki nutqni shakllantirishga hojat yo‘q. Tashqi aloqada 
qiyinchilik tug‘ilsa, ichki nutqni shakllantirish va belgilash zarur. 
Tashqi nutq aloqasi jamiyatda shaxsiy muloqotni nazarda tutadi. Uning maqsadi 
kunlik aloqalar va yaqin, tanish, begona va butunlay begona odamlar bilan 
ma'lumot almashishdir. Ushbu shaklda o‘zingizni shaxsiylashtirish, maqsadga 
yo‘naltirish, qulaylik, jo‘shqinlik va yetarlicha muloqot qilish uchun qat'iylik 
darajasining muhimligi muhimdir.