1-variant “Umumiy kimyoviy texnologiya” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va metodi

3. Nitroza usulida sulfat kislota ishlab chiqarish.
Nitrozali usulning mohiyati. Kuyundi gazi changdan tozalangandan so‘ng, nitroza deb ataladigan azot oksidlarining sulfat kislotali eritmasi bilan qayta ishlanadi. Kuyundi gazining sulfit angidridi nitrozaga yutiladi va so‘ngra azot oksidlari bilan: SO2 + N2O3 + H2O = H2SO4 + 2NO reaksiyasi bo‘yicha oksidlanadi. Hosil bo‘ladigan azot oksidi nitrozada yomon eriydi va shuning uchun undan ajralib chiqadi, so‘ngra gaz fazasidagi kislorod bilan NO2 gacha qisman oksidlanadi. NO va NO2 aralashmasi yana sulfat kislotaga yuttiriladi va x.o. Nitrozali jarayonda azot oksidlari amalda sarflanmaydi va ishlab chiqarish sikliga qaytariladi. Lekin sulfat kislotaga azot oksidlarining to‘la yutilmasligi sababli uning bir qismi chiqindi gazlari bilan yo‘qotiladi; bu qaytmasdan yo‘qotiladigan oksidlarni tashkil etadi. Nitrozali usulda sulfat kislota ishlab chiqarish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat: 1. Sulfit angidrid olish. 2. Sulfit angidridning nitrozaga yutilishi. 3. Sulfit angidridni nitroza bilan oksidlash. 4. Nitrozaning azot oksidlaridan ajratish (denitratsiya). 5. Nitrozadan ajraladigan azot oksidlarini gaz fazasida oksidlash. 6. Azot oksidlarini sulfat kislotaga yuttirish. Ilgarilari nitrozali jarayon qo‘rg‘oshinli kameralarda amalga oshirilgan va shuning uchun kamerali usul deb atalgan. Hozirda bu usul kam unumdorli bo‘lganligi uchun ishlatilmaydi; lekin ayrim chet el korxonalarida bunday kamerali usul hozirda ham qo‘llanilmoqda. Hozirda nitrozali usul bo‘yicha ishlaydigan korxonalarda kameralar o‘rnida minoralar o‘rnatilgan (minorali usul).Nitrozaning xossalari. Texnikada azot oksidlari (N2O3) ning sulfat kislota suvli eritmasida eritilishidan hosil qilingan sistema nitroza deb yuritiladi. Sulfat kislotada eritilgan azot oksidlari ularning oksidlanish darajasiga muvofiq holda nitrozilsulfat kislota yoki nitrozilsulfat va nitrat kislotalar aralashmasini hosil qiladi. Nitrozilsulfat kislota rangsiz kristall modda bo‘lib, 73 C haroratda suyuqlanadi. Nam atmosfera havosi bilan to‘qnashganda o‘z-o‘zidan suyuqlanadi.