1. V-VI asrlarda Xitoyning siyosiy tarqoqligi. Suy imperiyasi. Tan imperiyasi davrida Xitoy. Xuan Chao qo’zg’oloni. Sun imperiyasi. Vanshi islohotlari

Xitoyni siyosiy jihatdan birlashtirish yo‘lidagi birinchy urinishlar. Suy imisriyasi. Ilk o‘rta asr zamonida Xitoyni birlashtirishga birinchy bo‘lib Suy dinastiyasi urindi. Bu dinastiyaning asoschisn YApszyan (yoki Vendi) harbiy drujina boshlig‘i bo‘lib, shimoliy dinastiyalardan birida xizmat qilar edi. 589 yilda YAnszyan butun SHumoliy va Janubiy Xi-toyni o‘ziga bo‘ysundirdi. Suy dinastiyasi davrida sug‘orish sistemasi tiklandi va kengaytirildi. Jumladan, VII asr bosh-larida shu dinastiyaning ikkinchi imperatori YAn Guan (yoki YAn-di) davrida Xuanxe daryosini YAnszi daryosi bilan bog‘lay-digan umumiy uzunligi 1000 km keladigan Buyuk kanal qazildi. Kanal qurilishida Xitoyning turli qismidan yig‘ib olib ke-lingan bir millionga yaqin kishi ishladi. Ammo Suy dinastiya-«ining idora qilishi uzoqqa bormadi. SHimolning janub bilan ■birlashuvi juda zaif edi. Markaziy hukumat viloyatlarni •etarli darajada nazorat qilib turmadi. Juda katta hokimiyat mahalliy zodagonlar qo‘lida edi- G‘arbda turkiy qabilalar hujumining kuchayishi imperiyadan juda katta kuch-g‘ayrat ta-lab qildi. SHu bilan bir qatorda bu dinastiya imperatorlari istilochilik siyosati yuritishga urindi, bu esa imperiyani yanada battarroq holdan ketkazdi. Suy hukumatning Koreyani o‘ziga -bo‘ysundirish yo‘lidagi urinishlari tamoman barbod bo‘ldi. Bu hol dinastiyaning uzil-kesil qulashiga sabab bo‘ldi.
618 yilda SHimoli-G‘arbiy Xitoyning knyazlaridan biri Li YUan yoki Gaotszu (u kelib chiqishi jihatidan chala turk edi) mmperiyada hokimiyatni bosib olib, yangi dinastiyaga — Tan di-nastiyasiga asos soldi.