1-umumta’lim maktabi Matematika va informatika fani o’qituvchisi Sohibov Bobir Sobirovichning matematika fanidan 8-“A” sinfi uchun

2-masala. y=-2x² +12x-19 funksiyaning grafigini yasang. 
 1. Parabola uchining koordinatalarini hisoblaymiz:
.
(3; -1) nuqtani-parabolaning uchini yasaymiz (14- rasm).

14- rasm.

2. 
   (3; -1) nuqta orqali parabolaning simmetriya o'qini o'tkazamiz (14- rasm).
   

3. 
   -2x² +12x-19=0 tenglamani yechib, haqiqiy ildizlar yo'qligiga va shuning uchun parabola Ox o'qini kesmasligiga ishonch hosil qilamiz.
   
4. 
   4. Ox o'qida x= 3 nuqtaga nisbatan simmetrik bo'lgan ikkita nuqtani, masalan, x=2 va x= 4 nuqtalarni olamiz. Funksiyaning bu nuqtalardagi qiymatlarini hisoblaymiz:
   

y(2) = y(4) = -3.
(2; -3) va (4; -3) nuqtalarni yasaymiz (14- rasm).
5. Yasalgan nuqtalar orqali parabola o'tkazamiz (15-rasm). 

15-rasm.
3-masala. y = -x² + x + 6 funksiyaning grafigini yasang va shu funksiya qanday xossalarga ega ekanini aniqlang.
 Funksiyaning grafigini yasash uchun, uning nollarini topamiz: 
-x² + x +6=0, bundan x₁= -2, x₂ = 3. Parabola uchining koordinatalarini bunday topish mumkin:
a =-1 < 0 bo'lgani uchun, parabolaning tarmoqlari pastga yo'nalgan.
Parabolaning yana bir nechta nuqtasini topamiz: y(-1)=4, y(0)=6, y(1)=6, y(2)=4. Parabolani yasaymiz (16- rasm).

16- rasm.
Grafik yordamida y =-x² + x +6 funksiyaning quyidagi xossalarini hosil qilamiz:
1) x ning istalgan qiymatlarida funksiyaning qiymatlari ga teng yoki undan kichik;
2) -2 < x < 3 da funksiyaning qiymatlari musbat, x < -2 da va x > 3 da manfiy, x =-2 va x=3 da nolga teng;
3) funksiya x  oraliqda o'sadi, x  oraliqda kamayadi;
4) x =  bo'lganda, funksiya  ga teng bo'lgan eng katta qiymatini qabul qiladi;
5) funksiyaning grafigi x =  to'g'ri chiziqqa nisbatan simmetrik.
y =ax² + bx + c funksiya x₀ =-  nuqtada eng kichik yoki eng katta qiymatlarni qabul qiladi; bu x₀ nuqta parabola uchining abssissasidir.
Funksiyaning x₀ nuqtadagi qiymatini y₀ =y(x₀) formula bo'yicha topish mumkin. Agar a> 0 bo'lsa, u holda funksiya eng kichik qiymatga ega bo'ladi, agar a < 0 bo'lsa, u holda funksiya eng katta qiymatga ega bo'ladi.
Masalan, y = x² - 4x + 3 funksiya x = 2 bo'lganda, -1 ga teng bo'lgan eng kichik qiymatini qabul qiladi (13- d rasm); y = -2x² + 12x - 9 funksiya x = 3 bo'lganda, -1 ga teng bo'lgan eng katta qiymatini qabul qiladi (15- rasm).

5. 
   Amaliy ish:
   

1) (x -1)(x - 3) > 0; 2) (x + 2)(x + 5) > 0;
3) (x - 7)(x - 10) > 0; 4) (x + 1)(x - 4) > 0
Tengsizlikni intervallar usuli bilan yeching (84-90):
84. 1) (x + 2)(x - 7) > 0; 2) (x+5)(x-8) < 0;
3)  ; 4) (x+5)(x-3 )>0.

6. 
   Darsga yakun yasash:
   

O’quvchilarni olgan bilimlari hamda qilgan ishlarini nazorat qilib baholash, ularni yo’l qo’ygan kamchiliklarini to’g’irlash.

7. 
   Uyga vazifa berish: ____-misollarni ishlab kelish