1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

Siqnal ünsiyyəti. Dünyanın bir çox ölkələrində, xü-
susən şəraiti əlverişli olmayan yerlərdə bu və ya başqa 
məlumatı çatdırmaq üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə 
olunmuşdur. Bu məqsəd üçün, əsasən, bir tayfa digərinə 
nümayəndə, elçi göndərir və sifarişlə fikrini bildirirdi. 
Belə yolla ancaq təcili olmayan məlumatlar çatdırıla bi-
lirdi. Dağlıq, meşəlik yerlərdə başqa tayfa və ya xalqa 
müəyyən anlayışı həmin yolla tez çatdırmaq qeyri-müm-
kün idi. Buna görə də insanları fikri tez çatdırmaq vasitəsi 
çox düşündürmüşdür. Amerika hindiləri bu məqsəd üçün 
müxtəlif siqnalvermə sistemi yaratmışlar. Onlar belə siq-
nalların köməyilə lap uzağa məlumat verib, cavab almış-
lar. Bunların bizə məlum olanlarından bir neçəsini xatırla-
maq maraqlı olur.
Tüstü siqnalları ilə ünsiyyət. Tüstü siqnallarından bir 
çox xalqlar istifadə etmiş və edirlər. Bu siqnalla gündüz 

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
339
çağı və çox uzaqdan məlumat vermək olur. Amerika hin-
diləri bunu çox təkmilləşdirmişlər. Onlar tüstünün çoxlu-
ğu, qalınlığı, ara verməsi, tonqalın miqdarı və digər cəhət-
ləri ilə çox müxtəlif anlayışlar ifadə edirlər. Tüstü siqnalı 
yaratmaq üçün uca və görünən yerdə tonqal qalayırlar. 
Bunun üçün tayfa nümayəndələrindən xüsusi keşikçilər 
tüstünü çoxaltmaq üçün tonqala yaş yanacaq, məsələn, 
yaşıl budaq, ot və s. atırlar. Qalın tüstünün arasını kəsib 
hissə-hissə buraxmaq üçün mal gönündən istifadə edirlər. 
Belə ki, gönü tonqala atanda tüstü ara verir, onu qaldıran-
da yenə çoxalır. Tüstü vasitəsilə düşmənin gəlməsi, vuruş-
lardakı vəziyyət və sair haqqında əhaliyə məlumat verə 
bilirlər.
Alov siqnalları ilə ünsiyyət. Bu vasitədən, əsasən, 
gecə istifadə olunur. Düşmən basqını zamanı, yaxud bəd-
bəxt hadisə baş verəndə, yaşayış yerlərini su basanda və 
sair hallarda alov ucaldılır və bütün tayfa üzvlərinə müəy-
yən məlumat verilir. Alov siqnallarında da alovun miqda-
rı, həcmi, ucalığı və s. müəyyən şərtləşdirilmiş anlayışlarla 
bağlıdır.