1. Turli tarixiy davrlarda jamiyatning qanday tarbiyaviy ideallari kuzatilgan?

26-variant

1. Shaxs kasbiy faoliyatida akmeologiya paradigmalari.

Akmeolо́ giya akme — " cho‘qqi ", . -grech. λόγος, logos — " o‘qish " ) — fan qonuniyatlar haqida ( yo‘llarda ) yutuqlar kamolotning barcha turlarda yakka tartibda odam faoliyati Paradigma (grekcha, paradeigma) so‘zining o ‘zi keng m a’noda turmush va fikrlashining biror sohasining fundamental asoslarini aniqlab beruvchi o‘ziga xos tuzilishga ega nazariya deb izohlanadi. Pedagogikada paradigma atamasining ikki xil m a’nosini ajratib ko‘rsatish mumkin. Birinchidan, bu faylasuf T.Kunning klassik ta’limotiga yaqin bo‘lib, umummilliy tushuncha hisoblangan paradigmalar ilmiy faoliyat modeli, tadqiqot m e’yorlari, mezonlari, standartlari yig‘indisi, paradigma - ilmiy jamiyatdagi aniq fanlar yoki qator fanlarda umumiy tarzda qabul qilingan dunyoni tushuntirishga etakchi yondashuv, bir butun g ‘oyalar, qadriyatlar yig‘indisi.

Pedagog, birinchi navbatda, «Akmeologiya faniga kirish» mezo-modul ining tarkibidagi mikro-moduhar hamda ulaming yakunida erishiladigan maqsadlami belgilaydi . Ikkinchidan, «Akmeologiya faniga kirish» mezo-moduh mazmunidan kelib chiqadigan tayanch tushunchalami ajratib, shular asosida nazorat savohari tuzib, ularni baholash mezonlari belgilanadi. Uchinchidan, «Akmeologiya faniga kirish» mezo-moduh tarkibidagi mikro-moduharda qo‘Uaniladigan o‘quv mashg‘ulotlarining tiplari hamda pedagogik uslublar tanlanib, joylari belgilandi. To'rtinchidan, «Akmeologiya faniga kirish» mezo-moduh tarkibidagi mikro-modulda qo‘UanUadigan axborot-kommunikatsion texnologiya va didaktik materiaUaming turi va joyi ko‘rsatildi .Beshinchidan, «Akmeologiya faniga kirish» mezo-moduli uchun tavsiya etiladigan adabiyotlar ro'yxati ko‘rsatildi .

Rivojlangan mamlakatlaming asosiy takomillashuv mexanizmi raqobat bo ‘lib, u insonni doimo yuksaklik, komillikka, barkamollikka undaydi. Bu jihat akmeologiyada milliylik va umuminsoniylikning o ‘zaro dialektik munosabatlarinimn shakllanishiga olib keladi. Akmeologiya inson kasbiy faoliyati doirasidagi professionallik va ijodiylikning akme shaklining rivojlanishi uchun zarur qonuniyatlami o ‘rganuvchi fan bo ‘Igani uchun «akmeologiya» atamasining mazmuni, mohiyati insonshunos olimlar tomonidan lurli bahs va munozaralami keltirib chiqarmoqda. Buning boisi, birinchidan, akmeologiya sohasida ilk davrlarda usosan pedagoglar, psixologlar tomonidan chop etilgan ilmiy asarlar, etika ixtisosligi bo ‘yicha olib borilgan tadqiqot ishlari fanning ii yoki bu jihatlarinigina qamrab olganligi sababli ayrim tushunmovchiliklami keltirib chiqardi. Akmeolog mutaxassislar shaxsning yuksak professionalizmi va ijodiy mahorati muammolarining oqilona yechimini muhim inson resurslaridan foydalanishda deb bilmoqdalar. Bu degani, ular integrativ-kompleks o ‘rganish muhimlik g ‘oyasini ilgari suradilar2. Bizjiing fikrimizcha, faqatgina kasbiy yuksaklikka erishish g ‘oyasi bilan chegaralanish muammoning yechimiga olib kelishi mushkul. Oʻqituvchining innovatsion faoliyati tuzilmasi. Oʻqituvchining innovatsion faoliyatiga yaratuvchilik jarayoni va ijodiy faoliyat natijasi sifatida qaraladi. Insonlarning professionalizmi, shaxs rivojlanishining gullagan davridagi psixik qonuniyatlari, professionalizmga etishdagi balandliklardan oʻta olish masalalari muximdir.. Ob‘ektiv omillarga olingan ta‘limning sifatini, sub‘ektiv omillari esa insonning iste‘dodi va qobiliyatini, ishlab chiqarish vazifalarini samarali hal qila olishidagi mas‘uliyati, mutaxassislarga yondashuvini kiritadi.

Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim konsepsiyasini ishlab chiqishni talab etadigan yangi paradigmalaming paydo bo‘ lishi amaliyotchi pedagoglarda ular asosida o ‘z faoliyatini qayta qurish ehtiyojini keltirib chiqaradi. Biroq “shaxsga yo‘naltirilgan ta iim ”, “shaxsga yo'naltirilgan o‘qitish” tushunchalari mazmuni kundalik, shuningdek ilmiy darajada ham bir xil m a’noni ifoda etmaydi. Shaxsga yo‘naltirilgan o‘qitishning mavjud konsepsiyasi uning an’anaviy, fanga yo‘naltirilgan o‘qitishdan o'ziga xosligi va farqi, eng aw alo shundaki, o‘zlashtirilgan bilim va faoliyat usullari faqat birgina maqsadni aks ettirmay, balki insonning “shaxs b o iish ” ehtiyojini amalga oshirish (A.V.Petrovskiy), “uning subyektivligini shakllantirish”, shaxsning subyektiv tajribasini boyitish I 65 (I.S.Yakimanskaya), “shaxsiy vazifalar”ni amalga oshirish (V.V.Serikov), madaniyat kishisi sifatidagi indiv'idning shakllanishi (E.V.Bondarevskaya) sharti, vositasidir. Shaxsga yo‘naltiri]gan ta’lim va o‘qitish jarayonlarini aynanlashtirishga intilish shaxsga o ‘qitishning madaniy uyg‘unligi, insoniy inuvofiqligi va hayotiy moslashuvchanlik tavsifi, eng avvaio, didaktlk emas, tarbiyaviy maqsadlami amalga oshirishga yo‘na)ganligi bilan bog‘liqdir. Shunday qilib, shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonining asosiy tavsifi uning boshqa maqsadga yo‘nalganligi va ishtirokchilarga boshkacha yondashuvni ifoda etishidadir: talabalarni o ‘z hayotiy faoliyat usulîari, o ‘z individualligini talabga javob beradigan tarzda amalga oshiruvchi o‘quv jarayonining haqiqiy subyektiga, o ‘qituvchini esa, talaba faoliyati tashkilotchisi, boshqaruvchisi, talabalar va madaniyat orasidagi bog’lovchi bo‘g‘in, talabani madaniyatga olib kirish va undagi o ‘z o'rnini belgiiab oüshni ta ’minlovchisiga aylantirishdir

3. 
   “O‘qituvchining kasbiy pedagogik madaniyati”, “pedagogik mahorat”, “pedagogik innovatsiya”, “pedagogik kasbiy mahorat” tushunchalari mazmuni nimalardan iborat? Ularni qiyosiy solishtiring.
   

Pedagogik madaniyat - pedagog shaxsining muhim o'ziga xos xususiyati, uning pedagogik faoliyati usullari va unda rahbarlik qiladigan qadriyatlari. Jamiyat madaniyatining darajasini jamiyatning bolalarga munosabatiga qarab baholash mumkin. Pedagogik madaniyatning holati va rivojlanishiga mamlakat iqtisodiyoti, axborot madaniyati, axloqiy madaniyat, diniy (ma’naviy) madaniyat, milliy madaniyat kabi ko‘plab omillar ta’sir ko‘rsatadi.

Pedagogik madaniyatning 4 jihati mavjud:

-kattalar va bolalar o'rtasidagi munosabatlar sohasi insoniy amaliyot sohasi, hayotiy tajriba va milliy madaniy qadriyatlarni uzatish usuli;

- pedagogik bilimlar sohasi, shu jumladan pedagogik qadriyatlarning ma'lum bir tizimi, pedagogik nazariya, pedagogik fikrlash, ijodiy faoliyat tajribasi, unda jami birlashtirilgan.

ta'lim va ta'lim sohasidagi ma'naviy tajriba;

-kasbiy faoliyat sohasi, shu jumladan kasbiy bilim, ko'nikma va boshqalar;

- har bir o'qituvchining shaxsiy xususiyatlari, uning pozitsiyalari, fazilatlari, xatti-harakatlari.

Pedagogik madaniyatning tuzilishi:

1. Maqsad qo‘yish madaniyati pedagogik jamiyatni rivojlantirishning ma’lum strategiyasida, quyi darajadagi dasturlarni ishlab chiqishda namoyon bo‘ladi.

2. Pedagogik bilimlar madaniyati – to‘plangan tajribaning asosini, ilmiy nazariya va farazlarning mavjudligini o‘z ichiga oladi.

3. Dunyoqarash madaniyati, uning darajasi ko'p jihatdan o'qituvchi va o'quvchilar o'rtasidagi munosabatlar jarayoni va natijasini belgilaydi.

4. Tafakkur madaniyati, shaxs hayoti jarayonida u ham oddiy vositalar, ham maxsus vositalar yordamida shakllanadi.

5. Tuyg`u madaniyati sevish, hamdardlik, g`ururlanish, uyalish, qiynash kabi ko`nikmalarni rivojlantirish bilan bog`liq. eng keng doiradagi oliy tajribalarning rivojlanishi bilan, ularsiz o'qituvchining muloqoti va ishi yaxshi samara bermaydi. Uning namoyon bo'lishi, shuningdek, axloqiy, estetik, siyosiy, huquqiy, diniy yoki falsafiy xarakterdagi malakali hukmlarni ifodalash qobiliyatidir.

Mahorat – bu alohida qudrat. Yuqori va kichik darajada usta bo‘lish mumkin emas. Mahoratga erishish ham, erishmaslik ham mumkin. Haqiqiy usta mehnat faoliyati chog‘idagina go‘zaldir.

Pedagogik mahoratga erishish pedagogning muayyan shaxsiy sifatlari bilan amalga oshadi. Pedagogik mahorat yuksak darajada pedagogik faoliyatining taraqqiy etishini, pedagogik texnikani egallashni, shuningdek, pedagog shaxsi, uning tajribasi, fuqorolik va kasbiy mavqeini ifodalaydi.

Pedagogik mahorat kategoriya sifatida o‘zining ilmiy asoslariga ega. So‘nggi yillardagi ilmiy yondashuvlar bu holatga nisbatan quydagicha xulosa qilishga imkon berdi: pedagogik mahorat kasbiy faoliyatdagi induviduallikning yorqin ko‘rinishi sifatida tushuniladi.

Bu ta’rifni yaxshi tushunib, uning ma’no mohiyatini tahlil etadigin bo‘lsak, ushbu ta’rifda pedagogik mahorat tushunchasi mazmuniga kiradigan quydagi masalalarni ajratish mumkin bo‘ladi:

1. Umumiy madaniyatning yuqori darajasi hamda bilimdonlik va aql zakovatining yuksak ko‘rsatgichi.

2. O‘zining o‘qitayotgan faniga doir keng va bilim sohibi.

3. Pedagogika, umumiy va pedagogik- psixologiya kabi fanlar sohasidagi bilimlar bilan qurollanganlik, ulardan o‘qitish va tarbiyalash ishlari tajribasida erkin va ustalik bilan foydalana bilish.

4. O‘quv – tarbiyaviy ishlar metodikasini egallangan bo‘lishi.

Pedagogik innovatsiya deyilganda samarali natijaga erishish maqsadida ta`lim tarbiya jarayoniga yangiliklar, ijobiy o`zgarishlar kiritish tushuniladi. Pedogogik innovatsiyalar ilmiy maktablarda, ta`lim amaliyotida hamda olim va pedagoklarning ijodiy faoliyati natijasida vujudga keladi. Innovatsiya har tomonlama puxta rejalashtirilgan, o`quv jarayoniga maqsadli kiritilayotgan yangi ta`limiy amaliyot (yangi tartib, uslub, metod, metadologiya, texnologiya va boshqalar) hisoblanadi. Innovatsiyaning o`ziga xos xususiyati quyidagilar hisoblanadi: - innovatsiyalar doimo dolzarb muammoning yangi yechimini o`z ichiga oladi; - ulardan foydalanish yangi sifatli natijalarni olish imkonini beradi; - innovatsiyalarni tatbiq etish tizimdagi barcha komponentlarning sifatiy o`zgarishlariga olib keladi.

3. Zamonaviy dunyoda madaniyatlararo nikoh muammosini dolzarb muammosini aniqlab yozib bering.

Zamonaviy jamiyatning ba'zi dolzarb muammolari, odamlarning xulq-atvorini aniqlash va ichki siyosiy va jamiyat ichidagi hayot, migratsiya, etnik va muammolari boshqasining vakili bilan turmush qurish natijasida millatlararo aralashish millati. Ural mintaqasi bundan mustasno emas demografik harakat - bugungi kunda u biridir Rossiyaning ko'p millatli va ko'p dinli hududlari. Faol xalqlar, tillar, madaniyatlarning o'zaro kirib borishi va qorishishi davom etmoqda tolerantlik muammosining yangi ijtimoiy turi sifatida kun tartibi munosabatlar. Ijtimoiy va siyosiy beqarorlik sharoitida kelishish va bag'rikenglikning pasayishi bor, bu esa turlicha bo'lishiga olib keladi ko'pincha millatlararo munosabatlar asosidagi nizolar. Tahlil qilish uchun millatlararo nikohlarning ijtimoiy hayotning turli jabhalariga ta'siri; milliy munosabatlar va millatlararo o'zaro ta'sir jarayonlari tadqiqot o'tkazildi (rasmiy so'rovnoma usuli

Ekaterinburg aholisi, 2013 yil va Internet forumlari materiallarini tahlil qilish, 2003-2013) Rossiya jamiyati. Xalqaro nikohlar yangilik emas, ular bor Rossiyaning shakllanishi davrida uzoq tarix, ammo vaqt o'tishi bilan va hududga qarab, aralash nikohlar o'z-o'zidan paydo bo'ladi o'ziga xos xususiyatlar. Olingan ma'lumotlar tasvirni ko'rsatadi. Uraldagi millatlararo nikohlar bugungi kunda asosan xalqlar bilan bog'liq yaqin xorijda. Respondentlarning 67 foiziga ko'ra, hozirda millatlararo nikohlar soni sezilarli darajada oshgan. Lekin ta'kidlash joizki, bu boradagi rasmiy statistik ma'lumotlar iqtibos keltirish juda qiyin: bir tomondan, "millat" ustuni edi pasportlardan chiqarib tashlangan va ariza berishda tegishli katakcha nikohni ro'yxatga olish ham yo'q; boshqa tomondan, ob'ektiv ma'lumotlar tufayli mintaqadagi muhojirlar soni sezilarli darajada kam baholanmoqda noqonuniy migratsiya (birinchi navbatda mehnat).