1. Turli tarixiy davrlarda jamiyatning qanday tarbiyaviy ideallari kuzatilgan?

20-variant

1. 
   Kasbiy burch, vijdon qadri-qimmati, o‘z faoliyatining natijasi va unga mas’ullik, yuksak kasbiy tafakkur.
   

Burch — kishining biror shaxs, oila, jamoa, el-yurt, Vatan oldidagi majburiyatini anglatuvchi axloqiy tushuncha. Bizda obyektiv munosabatlar ifodalanadi, yaʼni u jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy va axloqiy negizlari bilan belgilanadi. Buning oziga xos xususiyatlari mavjud bolib, u insonning ichki kechinmalari, tashqaridan turib nazorat qilinmaydigan murakkab ruhiy holatini ifodalaydi. Bu iymon-eʼtiqod, onglilik, halollik, vijdon kabi tushunchalar bilan chambarchas bogʻliq. Burch qanday vazifa, kimning oldidagi majburiyat ekanligiga qarab turlicha boʻladi (milliy burch, ijtimoiy burch, umuminsoniy burch va boshqalar). Ijtimoiy va shaxsiy burch, oilada ota-onalik burchi, farzandlik burchi va boshqa burch lar bor. Burch nisbiy tushuncha. U ijtimoiy taraqqiyot jarayonida mazmunan boyib, shaklan oʻzgarib boradi. Hozirgi sharoitda insonning tabiat va avlodlar oldidagi burchi yangicha mazmun kasb etmoqda. Oilaviy burch esa jamiyat oldida turgan maqsadlar bilan yaiada uygʻunlashmoqda. Ona Vatanga, xalqqa xizmat qilish eng ulugʻ va sharafli burch hisoblanadi. Ma'naviyatli o'qituvchi har qanday qiyinchiliklarni engib o'tishga qodir: kasbiy va ijtimoiy, bunday odam bolalarga bo'lgan muhabbatning haqiqiy, ishonchli tayanchi bo'lib, u o'zining axloqiy burchini axloqiy burch uchun emas, balki axloq qoidalariga muvofiq bajaradi. bir lahzalik natija, lekin pedagogik idealga imkon qadar yaqinlashishga harakat qilish. Va, ehtimol, maktabimizda inson tarbiyasining asosi sifatida chinakam ma’naviyatga sodiq bo‘lgan ezgu ta’lim an’analariga hamon sodiq qolgani juda yaxshi. Bu aslida juda muhim, chunki bugungi kunda tobora ko'proq odamlar "oltin buzoq" ga sig'inishga tayyor bo'lib, ba'zida eng muhim narsa - insoniylik, samimiylik va ma'naviyatni unutib qo'yishadi. Dunyoning yetakchi davlatlari tajribasi ko‘rsatganidek, aholi salohiyatini taraqqiyotga safarbar etishning zaruriy sharti sifatida fuqarolik jamiyatining mavjudligi talab etiladi. Aynan o‘z huquqini himoya qilishni biladigan va biladigan, o‘z Vatani ravnaqi va kelajagiga befarq, mas’uliyat va burch tuyg‘usi bilan yondashgan, yangilik va o‘zgarishlarga ochiqroq bo‘lgan fuqarodir. Rivojlangan fuqarolik va demokratik jamiyatning mavjudligi ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy muhitga g'oyalarning erkin aylanishi uchun zarur bo'lgan yuqori dinamiklik va ochiqlikni beradi. Axloqni jamiyatda odamlarning me'yoriy-baholash yo'nalishining maxsus shakli va jamoat irodasining eng muhim shakli sifatida belgilash mumkin. Jamiyatda burch, vijdon, or-nomus tuyg‘ulari shakllanadi va ijtimoiy munosabatlar orqali ular ijtimoiylashuv va interyerlashuv jarayonida shaxsning mulkiga aylanadi. Axloq hayotning barcha jabhalarida - iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va ma'naviy sohalarda odamlarning xulq-atvori va ongini tartibga soladi, u jamiyatning turiga qarab ma'lum tarzda belgilanadi. Yevropa odob-axloqi va madaniyatida sifat jihatidan yangi davrlar davrida o‘zgarishlar ro‘y berdi. Aynan 1789 yilgi Inson va fuqaro huquqlari deklaratsiyasida inson nima qilishi va nima qilmasligi kerakligi chegaralarini faqat boshqa shaxsning huquq va erkinliklari belgilashi e'lon qilingan edi. Bu shunchaki mavhum axloqiy tamoyillar yoki diniy fantaziyalar emas, balki insonning axloqiy burchi boshqalarning huquqlarini buzmasdan o'z hayotini qurish ekanligini haqiqiy e'lon qilishdir. Ilmiy ishlar tahlili asosida biz aniqlagan zamonaviy jamiyatda shaxsning ma'naviy manfaatlarini ijtimoiy ta'minotning asosi sifatida shakllantirish muammosining rivojlanish darajasi, shuningdek, uning falsafiy tushunishidagi tegishli ijtimoiy ehtiyoj. , uni yechishda yangi uslubiy yondashuvlardan foydalangan holda keyingi nazariy tadqiqotlar zarurligini taklif qiladi. Zamonaviy jamiyat harbiy-siyosiy, iqtisodiy va ma'naviy inqiroz oqibatlari bo'lgan muammolardan xoli emas.

Shu sabablarga ko‘ra jamiyat faoliyati xavfsizligining asosiy tarkibiy qismlari bo‘lgan ezgulik va go‘zallikka ishonchni qaytaradigan, shuningdek, fuqarolik kamoloti va jamiyat oldidagi burch tuyg‘usini tarbiyalovchi ma’naviy-axloqiy me’yorlarni shakllantirishning o‘rni katta. tobora ortib bormoqda. Kasbiy sharaf - bu jamoatchilik fikri tomonidan e'tirof etilishi va huquqni muhofaza qilish organlari xodimlarining o'zlari tomonidan o'z burchlarini fidokorona bajarishning yuksak ijtimoiy qadriyatini anglashdir.Burch - shaxs, jamiyat va davlatni himoya qilishning ob'ektiv ehtiyojlaridan kelib chiqadigan, davlat-huquqiy talablar va ichki axloqiy motivlar bilan muqaddaslangan yuksak sharafli burchdir.

2. 
   Etnik guruhlar madaniyatida tilning o‘rni qanday?
   

Har qanday xalqning tili uning so‘zida mujassamlangan tarixiy xotirasidir. Ming yillik ma’naviy madaniyat, xalq hayoti tilda, uning og‘zaki va yozma shakllarida, turli janrdagi yodgorliklarda o‘ziga xos va o‘ziga xos tarzda namoyon bo‘ladi. Va shuning uchun til madaniyati, so'z madaniyati ko'p, ko'p avlodlarning ajralmas bo'g'ini sifatida namoyon bo'ladi.

Ona tili millatning ruhi, uning birlamchi va eng yaqqol belgisidir. Tilda va til orqali milliy psixologiya, xalq xarakteri, tafakkur tarzi, asl o‘ziga xoslik kabi muhim xususiyat va xususiyatlar ochib beriladi. badiiy ijod, axloqiy holat va ma'naviyat.

Tilni tovushlar va belgilar yordamida amalga oshiriladigan, ma'nolari shartli, ammo ma'lum bir tuzilishga ega bo'lgan aloqa tizimi sifatida ta'riflash mumkin.

Til ijtimoiy hodisadir. Uni tashqarida o'zlashtirib bo'lmaydi ijtimoiy shovqin, ya'ni. boshqa odamlar bilan muloqot qilmasdan. Garchi sotsializatsiya jarayoni asosan imo-ishoralarga taqlid qilishga asoslangan bo'lsa-da - bosh qimirlatish, tabassum va qovog'ini burish - til madaniyatni uzatishning asosiy vositasi bo'lib xizmat qiladi. Yana bir muhim xususiyat yoqilgan mahalliy til Agar insonning asosiy so'z boyligi, nutq qoidalari va tuzilmalari sakkiz yoki o'n yoshida o'rganilsa, qanday gapirishni unutish deyarli mumkin emas, garchi inson tajribasining boshqa ko'plab jihatlari butunlay unutilishi mumkin. Bu ko'rsatadi yuqori daraja tilning inson ehtiyojlariga moslashishi; busiz odamlar o'rtasidagi muloqot ancha ibtidoiy bo'lar edi.
3. Millat, ko‘p millatlik, millatlararo munosabatlarda tolerantlik.

Milliy g’oya bu faqat birgina millatning emas, balki jamiyat taraqqiyotiga, ravnaqiga umumiy maqsad yo’lida baholi qudrat hissa qo’shayotgan mamlakat fuqarolarining millati, irqi, diniy e’tiqodidan qat’iy nazar barchaning maqsad va manfaatlarini ifoda etadi. Millatlararo totuvlik g’oyasi-umumbashariy qadriyat bo’lib, turli xalqlar birgalikda istiqomat qiladigan mintaqa va davlatlar milliy taraqqiyotida muhim omil bo’lib, shu joyda tinchlik va barqarorlikning kafolati bo’lib xizmat qiladi. • Muayyan mamlakatga nom bergan (titul) millat bilan unda yashaydigan boshqa xalqlar o’rtasida hamjihatlik bo’lishi ijtimoiy taraqqiyotning eng muhim omillaridan biridir. Aksincha, milliy g’oyaning ahamiyatini tushunib etmaslik jamiyat hayotini, tinchlik va barqarorlikni izdan chiqarishi mumkin. Millatlararo totuvlik va hamjihatlikka rahna soluvchi illat bu - tajavvuzkor millatchilik va shovinizmdir. Bunday zararli g’oyalar ta’siriga tushgan jamiyat beqarorlik holatiga yuz tutishi muqarrar. “Jahon tajribasidan millatlar yoki etnik guruhlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarda an’anaviy uyg’unlik vujudga kelgan mamlakatlarda ko’p elatlilik omili davlatlarning siyosiy-iqtisodiy rivojlanishiga samarali, rag’batlantiruvchi ta’sir etishini ko’rsatuvchi misollarni ko’plab keltirish mumkin. Bu mamlakatlarda etnik guruhlar va irqlar o’rtasida ma’lum muammolar mavjud. SHunga qaramay, ko’p elatlilik omili ularning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti yo’lidagi to’g’anoqqa aylanib qolmagan. Aksincha, taraqqiyotning jadallashuviga yordam bergan millatlarning va madaniyatlarning bir-biriga ta’sir ko’rsatishi bu davlatlarda yashayotgan xalqlarning ijtimoiy-aqliy boyishi uchun yaxshi manbaga aylangan. SHunday qilib, bu mamlakatlarda ko’p millatlilik omili demokratik o’zgarishlarni jadallashtirish va ijtimoiyiqtisodiy taraqqiyotning fuqarolar jamiyati qurilishining ta’sirchan vasitasiga aylanib qolgan”. I.A.Karimov/Mamlakatimizda statistik ma’lumotlarga ko’ra, 136 millat, elat, xalq va etnik guruhlarning vakillari yashaydi. • 136 ta milliy-madaniy markaz faoliyat ko’rsatmoqda. • O’zbekistonda barcha millat vakillariga teng huquqli munosabat davlat qonuni bilan mustahkamlangan. Konstitutsiya, 18 modda. • maktablarimizda 7 ta milliy tilda o’qitish ishlari, • 20 tilda ommaviy axborot nashrlari faoliyat ko’rsatayotganligida ko’rinmoqda. Konstitutsiyaning 18 moddasi: • barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega bo’lib, jinsi, irqi, millati, dini ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat’iy nazar, qonun oldida tengdirlar. Bugun O’zbekiston diniy bag’rikenglik (tolerantlik) va dinlararo murosa borasida faqat MDH davlatlariga emas, balki butun dunyoga namuna bo’lmoqda. Bu haqda Moskva va Butunrus Patriarxi Aleksey II, AQSH senatori Xillari Klinton xonim, AQSH sobiq davlat kotibi Madlen Olbrayt va Iordaniya qirolligi shahzodasi Hasan ben Talol yurtimizga tashriflari vaqtida ta’kidlab o’tgan fikrlari bunga misoldir. Albatta, xalqimizga azaldan xos bo’lgan bu xislat o’zining uzoq tarixiga ega.