1. Tuproq kimyosining XVIII – XIX asrlarda rivojlanishi X1X asr oxirida XX asr birinchi yarmida tuproq kimyosining rivojlanishi

Ivan Vladimirovich Tyurin (1892-1962)–yirik tuproqshunos- genetik va tuproqshunos kimyogar. U tuproq organik moddalari sohasidagi mulohaza(qarash)ning izchil sistemasini yaratdi, bunda gumusni o’ziga xos xususiyatga ega bo’lgan yuqori molekulyar moddalar gruppasi deb hisoblab, qaysiki ularning hosil bo’lishida biologik jarayonlar ishtiroki shart ekanligini ko’rsatdi. U tomonidan tuproqdagi uglerod va azotning organik birikmalarini aniqlash usullari ishlab chiqilgan. Gumusning miqdorini Tyurin usuli bilan aniqlash hozirgi kunda ham asosiy usul hisoblanadi va barcha laboratoriyalarda qo’llaniladi. Tuproq gumusini tekshirishni Tyurin dehqonchilikning amaliy vazifalari bilan chambarchas bog’laydi. Uning tomonidan tuproq azot fondidan foydalanishning muhim prinsplari ta’riflangan, haydaladigan tuproqlarda defisitsiz azot balansini yaratish bo’yicha vazifalar qo’yilgan. Kimyoviy muammolar bilan bir qatorda, u ko’pgina genetik muammolarni ham hal kilgan.

• Ivan Vladimirovich Tyurin (1892-1962)–yirik tuproqshunos- genetik va tuproqshunos kimyogar. U tuproq organik moddalari sohasidagi mulohaza(qarash)ning izchil sistemasini yaratdi, bunda gumusni o’ziga xos xususiyatga ega bo’lgan yuqori molekulyar moddalar gruppasi deb hisoblab, qaysiki ularning hosil bo’lishida biologik jarayonlar ishtiroki shart ekanligini ko’rsatdi. U tomonidan tuproqdagi uglerod va azotning organik birikmalarini aniqlash usullari ishlab chiqilgan. Gumusning miqdorini Tyurin usuli bilan aniqlash hozirgi kunda ham asosiy usul hisoblanadi va barcha laboratoriyalarda qo’llaniladi. Tuproq gumusini tekshirishni Tyurin dehqonchilikning amaliy vazifalari bilan chambarchas bog’laydi. Uning tomonidan tuproq azot fondidan foydalanishning muhim prinsplari ta’riflangan, haydaladigan tuproqlarda defisitsiz azot balansini yaratish bo’yicha vazifalar qo’yilgan. Kimyoviy muammolar bilan bir qatorda, u ko’pgina genetik muammolarni ham hal kilgan.

30-40 yillarda tuproq kimyosi tuproqshunoslikning mustaqil bo’limi sifatida shakllanishi sodir bo’ldi. Bu davrda tuproq kimyosi bo’yicha o’quv kurslari va o’quv qo’llanmalari yaratildi. Tuproq kimyosining birinchi universitet kursini, Moskva universitetini professori Ye. P. Troiskiy 1935 yilda o’qiy boshladi. Perm qishloq xo’jalik institutida tuproq kimyosi kursini 1926-1931 yillarda A.F.Tyurin o’qigan. Tuproq kimyosining keyingi rivoji ananaviy muammolar bo’lib qolgan bilimlarini chuqurlashtirish yo’li bilan hamda yangi yo’nalishini rivojlantirish yo’li bilan bordi. Ushbu davr uchun ayniqsa tuproqshunoslikka yangi texnika vositalari, yangi asbob uskunalar va usullarining tez joriy etilishi harakterlidir.

• 30-40 yillarda tuproq kimyosi tuproqshunoslikning mustaqil bo’limi sifatida shakllanishi sodir bo’ldi. Bu davrda tuproq kimyosi bo’yicha o’quv kurslari va o’quv qo’llanmalari yaratildi. Tuproq kimyosining birinchi universitet kursini, Moskva universitetini professori Ye. P. Troiskiy 1935 yilda o’qiy boshladi. Perm qishloq xo’jalik institutida tuproq kimyosi kursini 1926-1931 yillarda A.F.Tyurin o’qigan. Tuproq kimyosining keyingi rivoji ananaviy muammolar bo’lib qolgan bilimlarini chuqurlashtirish yo’li bilan hamda yangi yo’nalishini rivojlantirish yo’li bilan bordi. Ushbu davr uchun ayniqsa tuproqshunoslikka yangi texnika vositalari, yangi asbob uskunalar va usullarining tez joriy etilishi harakterlidir.
• Tuproq kimyosi muammolarini tez yechishda, ko’plab analitik materiallar to’plashda faqat polegrafiya, spektrofotometriya, emession spektrial analiz, atom-absorbsion analiz, rengenoflyuoressentli analiz, difraktrometriya va hakozo usullarini joriy etilishi tufayli katta imkoniyat yaratildi.