1. Transkripsiya Xalqaro va An’anaviy transkripsiya

Diаkritik belgilаr

• : (ikki nuqtа) – tоvushning cho‘ziqligi.
• > vа < – bir tоvushning ikkinchisigа o‘tishi.
• // – ikki tоvush yoki so‘zning pаrаllel qo‘llаnishi.
• ( ) – qаvs ichidаgi hаrfning nutqdа tаlаffuz qilinmаsligi.
• [ ] – mаtndаgi bo‘g‘in yoki so‘zlаrni аjrаtib ko‘rsаtish.
• ’ (akut) belgisi – tоvushning qattiqligi yoki yumshoqligini ifodalaydi.

Transkripsiya haqida umumiy ma’lumot

• Transkripsiya lotincha qayta yozish degan ma’noni bildiradi. Transkripsiyaning ta’rifi: Shevalardagi konkret nutq tovushlarini, ya’ni fonemaning variatsiyalari, variantlarini yozuvda ifodalash uchun qo‘llaniladigan harflar, ishoralar sistemasiga transkripsiya deyiladi. Bu ta’rif ayni o‘rinda fonetik transkripsiyani anglatadi, chunki konkret nutq tovushini yozib olishda fonetik transkripsiyadan foydalaniladi.
• Transkripsiya qo‘llanish doirasiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi:
• 1. Xalqaro transkripsiya.
• 2. Milliy transkripsiya.

1. Xalqaro transkripsiya. Bu transkripsiya lotin alifbosiga asoslanadi. Bu transkripsiya, masalan, ingliz tilini o‘rganish jarayonida qo‘llanilmoqda.

• 1. Xalqaro transkripsiya. Bu transkripsiya lotin alifbosiga asoslanadi. Bu transkripsiya, masalan, ingliz tilini o‘rganish jarayonida qo‘llanilmoqda.
• 2. Milliy transkripsiya. Bu transkripsiya har bir milliy tilning amalda bo‘lgan yozuvi tizimiga asoslanadi. O‘zbek shevalarini yozib olishda qo‘llanilgan transkripsion tizim professor V. V. Reshetov tomonidan ishlab chiqilgan va u rus alifbosi asosidagi o‘zbek grafikasiga asoslangan, lekin o‘zbek dialektologlari, garchand, V. V. Reshetov transkripsiyasidan foydalanishsalar-da, shevalarni yozib olishda har doim ham unga to‘la rioya qilishmaydi, chunki shevalardagi tovushlarni belgilashda har bir tadqiqotchi ma’lum darajada erkinlikka ega bo‘ladi.
• Transkripsiya xorijiy tillarni va til tarixini o‘rganishda ham qo‘llaniladi. Bu xorijiy tillardagi va yodgorliklardagi u yoki bu fonemaning talaffuz (artikulatsion-akustik) me’yorini belgilash zaruriyatidan kelib chiqadi.