1. Transformator cho’lg’amlarining ulanish guruhlari Bir va uch fazali transformatorlarning ulanish guruhlari

42-rasm. Uch fazali transformatorning ulanish guruhlari.
chi cho’lg’amining bosh va oxirgi uchlari teskari ifodalansa, cho’lg’am­larning ulanish guruhi yana 12-guruh bo’ladi
Uch fazali transformatorlarda cho’lg’amlarning ulanish guruhi, yuqorida keltirilgan ikki shartdan tashqari, cho’lg’amlarning ula­nish sxemalariga ham bog’liq bo’ladi. Uch fazali transformatorlarda ulanish guruhlari 12 xil, ya’ni 1 dan 12 gacha (yoki 30° dan 360° gacha) bo’lishi mumkin. Uch fazali transformatorlarda chulgamlar-
ning u l a n i sh g u r u h l a r I b i r l a m ch i v a i k k i l a m ch i ch u l g’ a m l a r g a t e g i sh l I b i r x i l l i n i ya v i y k u ch l a n i sh l a r I v e k t o r l a r i n i n g o’ z a r o s i l j i sh b u r ch a g i n i i f o d a l a y d i .

Uch f azali transformatorning cho’lg’amlari «yulduz-yulduz* usulida ulanganda cho’lg’amlarning ulanish guruhini aniqlaymiz. Bu ning uchun birlamchi va ikkilamchi cho’lg’amlar faza kuchlanish- larining vektorlar diagrammasini chizamiz (42-rasm , a). Bu diagrammalardan birlamchi va ikkilamchi liniya kuchlanishlarini, masalan, U_AB va U_BB vektorlarni aniqlaymiz. Birlamchi va ikki- ­ lamchi cho’lg’amlarning ulanish sxemalari bir xil bo’lsa, faza va liniya kuchlanishlarining vektor diagrammalari b i r -b i r i ga o’xshash bo’ladi, ular faqat kuchlanishlarning qiymatlari bilan farq qiladi. 42-rasm , a da, masalan,U_AB va U_BB liniya kuchlanishlari bir xil yo’nalishga ega. Xuddi shuningdek, (U_BC va U_BC xamda U_CA va U_CB liniya kuchlanishlari ham bir xil yo’nalgan bo’ladi. Bu holda transformator cho’lg’amlarining ulanish guruhi 12 yoki 0 bo’ladi. Bu Y /Y —12 yoki Y /Y —0 shartli belgi bilan ko’rsatiladi.

Demak, shartli belgida transformator cho’lg’amlarining ulanish usullari va guruhlari ko’rsatilar ekan.
Agar transformatorning ikkilamchi cho’lg’amiga tegishli qismlarni boshqacha ifodalasak, ya’ni a,b,c klemmalari cho’lg’amining oxirgi uchlari x, y, z klemmalarni cho’lg’amining bosh uchlari deb olsak hamda cho’lg’amlarni yulduz usulida ulasak, ikkilamchi cho’lg’am faza va liniya kuchlanish larining vektorlari dastlabki vaziyatga nisbati 180 ga siljiydi (42-rasm, b). Bunda birlamchi va i kkilamchi cho’lg’am liniya kuchlanishlarining vektorlari qarama-qarshi tomonga yo’naladi. Bu holda transformtor cho’lg’amlarining ula­nish guruhi bo’ladi va Y /Y—6 shartli belgi bilan ko’rsatiladi.

Transformatorning birlamchi va ikkilamchi cho’lg’amlarining uchlarini to’g’ri aniqlash , ularni to’g’ri ulash hamda ulanish guruhini to’g’ri aniqlash muhim ahamiyatga egadir.Endi uch fazali transformatorning birlamchi cho’lg’ami yulduz usulida va ikkilamchi cho’lg’amiuchburchak usulida ulanganda cho’lg’amlarning ulanish guruhini aniqlaymiz. Buning uchun birlamchi va ikkilamchi