1-Tema. Kirisiw Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Tayanısh sózler

Ádebiyatlar

1. Berdimuratov E. Házirgi qaraqalpaq tili. Leksikologiya. Nókis, 1994.

Tákirarlaw ushın sorawlar

1. Arzalar qanday maqsette jazıladı?

2. Arzanıń túrleri?

3. Túsinik xattıń bólimleri?

4. Til xatqa mısallar keltiriń?

5. Minezleme ne ushın beriledi?

6. Maǵlıwmatnamalardıń qanday túrleri bar?

7. Daǵazanıń túrlerine mısallar keltiriń?

8. İsenim xat penen til xat arasındaǵı ayırmashılıq?

9. Usınıs qanday maqsette jazıladı?

10. Protokoldıń jazılıw shárti?

14-Tema. Terminologiya
Tayanısh sózler-terminler (atamalar), atamalardıń túrleri, tariyx, yuridika, ekonomika, fizikalıq, ximiyalıq, biologiyalıq, geografiyalıq, terminler.
Tildiń sózlik quramında ilim hám texnikanıń, sanaat hám awıl xojalıǵınıń siyasiy hám mádeniy turmıstıń túrli tarawlarına baylanıslı arnawlı sózler boladı. Olardı til iliminde terminler dep ataydı. Terminlerdi qaraqalpaqsha atamalar dep alıwǵa boladı.

Atamalar - bular mánili sózler. Sebebi olar ózleri bildiretuǵın túsiniklerdi jay sózlerge qaraǵanda dál ataydı. Atamalar awıspalı mánilerde qollanılmaydı. Olar ózleri tiyisli tarawlarda keń qollanılıp, mánileri sol tarawda islewshilerge túsinikli boladı, al basqa tarawda qollanılmaydı. Sonlıqtan atamalar sheklengen sózler toparına kiredi.

Atamalar ilim menen texnikanıń, sanaat penen awıl xojalıǵınıń, mádeniy hám siyasiy turmıstıń rawajlanıwı nátiyjesinde payda boladı hám rawajlanadı. Máselen, qaraqalpaq tiliniń sózlik quramı keyingi dáwirde ilim menen texnikanıń, mádeniy hám siyasiy turmıstıń rawajlanıwına baylanıslı jańa atamalar menen bayıdı. Jámiyet, ilim, texnika, siyasiy mádeniy turmıs bárhama ósip rawajlanıp otıratuǵın bolǵanlıqtan, atamlar da udayı ózgeriste bolıp, olardıń ayırımları qollanılıwdan shıǵıp, olardıń ornına jańa atamalar qáliplesedi. Ayırım atamalar turmısta keń qollanılmaǵanlıqtan ózleriniń atamalıq mánisin joytıp, ápiwayı sózlerge aylanadı.