1. Sun’iy intelekt, va uning yaratilish tarixi

44. Bilimlarni tavsiflash modellari. Produksion model.
Produksion model. Ushbu model QOIDAlarga asoslangan bo’lib, bilimlarni quyidagicha kurinishda tavsiflaydi:
Agar (shart), u holda (xarakat).
Bu yerda shart deganda bilimlar bazasidan kidirish lozim bo’lgan kurinish asosida berilgan biror suz yeki jumla, xarakat deganda esa shartdagi jumla topilganda bajariladi. Ushbu shart va qadamlar boshqa biror qadam orasida, maksadli, tizim ishini tugatuvchi bulishi mumkin.
Produksion modelni qo’llaganda bilimlar bazasi QOIDAlar to’plamidan iborat buladi. Kerakli QOIDAni topuvchi dastur esa chiqarish mashinasi deyiladi. Ko’pincha chiqarish to’g’ri (ma’lumotlardan maksadni kidirish) yeki teskari (maksaddan uni tasdiklash uchun ma’lumotlarga) buladi. Ma’lumotlar bu - QOIDAlarni bazadan tanlovchi dasturni ishga tushirishga asos buluvchi boshlangich faktlardir.
45. Bilimlarni tavsiflash modellari. Semantik tarmoqlar
Semantik tarmoq - bu model bo'lib, unda predmet sohasining bilimlar strukturasi yo'naltirilgan grafik sifatida rasmiylashtiriladi, uning cho'qqilari tushunchalar, yoylari esa ular orasidagi munosabatlardir.
Semantik tarmoqlar
Semantik termini - ma’noli degan ma’noni anglatadi, semantika esa belgilar ma’nosini aniklovchi, ya’ni simvollar va ob’ektlar urtasidagi
bogliklikni aniklovchi fandir.
Semantik tarmoq bu yunaltirilgan graf bo’lib, uning uchlari tushuncha, yeylari esa tushunchalar urtasidagi munosabatlardir.
Tushunchalar bo’lib abstrakt va konkret ob’ektlar ishlatiladi, munosabatlar esa quyidagi boglanishlardir: bu ("is"), kismga ega ("hasrart"),.ga tegishli ( ),"yaxshi qurish".
46. Bilimlarni tavsiflash modellari. Freymlar
Freym — ma’lumotlar tuzilishini
ifodalaydi, uning yordamida, masa-lan, sizning xonangizdagi xolatni tasvirlash
mumkin. Xar bir freym xar xil axborotlar bilan tuldirilishi mumkin. Agar okibat
kutilgan natijani bermasa, bu ax-borot — kurilayotgan freymning kullanish
usullariga alokador bulishi mumkin. Freym kup jix,atdan uzining tuzilishiga kura
semantik tarmokka uxshash buladi. Freym — ierarxik tuzilgan, tugun va
munosabat (aloka) lar tarmoridir.
47. Semantik tarmoqlarning xarakterli tomoni
Semantik tarmoqlarning xarakterli tomoni - ularda quyidagi 3 xil munosabatlar bulishidir:
- sinf - sinf elementi;
- xossa - qiymat;
- sinf elementi misoli.
Semantik termini - ma’noli degan ma’noni anglatadi, semantika esa belgilar ma’nosini aniklovchi, ya’ni simvollar va ob’ektlar urtasidagi bogliklikni aniklovchi fandir.
Semantik tarmoqlarda uchta asosiy turdagi ob'ektlar qo'llaniladi: tushunchalar, hodisalar, xususiyatlar.
48. Semantik tarmoqlarning klassifikatsiyalanishi
Semantik tarmoqlarning bir necha klassifikatsiyasini keltirish mumkin. Masalan munosabatlar tiplari soni buyicha:
- bir jinsli (munosabatning bir tipiga esa)
- bir jinsli emas (xar xil tipli munosabatga ega).
Munosabatlar tiplariga kura:
- binar (munosabat ikki ob’ektni boglaydi )
- n arli (ikkitadan ortik tushunchani boglovchi maxsus munosabatlar bor).
Ko’pincha semantik tarmoqlarda quyidagi munosabatlar ishlatiladi:
- "kism - butun" tipli boglanish ("sinf - sinf kism", "element - to’plam " va xokazo)
- funksional boglanishlar (odatda "ishlab chiqarish", "ta’sir kiladi" kabi fe’llar bilan aniqlanadi).
- mikdoriy boglanishlar (kup, kam, teng...);
- fazoviy boglanishlar (...dan uzok, ...ga yaqin, orkasida, ostida, ustida...).
- vaqtli boglanishlar (oldin, keyin, orasida...);
- atributli boglanishlar (xossaga ega, qiymatga ega...);
- mantikiy boglanishlar (va, yoki, emas) va x.k.
Semantik tipdagi tarmoqda yechimni kidirish kuyilgan savolga mos keluvchi, kuyi tarmoqka mos, tarmoq fragmentini kidirish masalasiga olib kelinadi.