1– Sonli maruza Mavzu: Fiziologiyaning predmeti va usullari Asosiy savollar

Fiziologiyaning 
boshqa 
fanlar 
bilan 
aloqasi. 
Fiziologiya o’z 
tekshirishlarida boshqa fanlarning malumotlariga asoslanadi va o’z navbatida bir 
qancha fanlarning rivojlanishiga asos bo’ladi. 
Fiziologiya hamisha fizika bilan kimyo qonunlariga tayanadi va ularning 
tekshirish usullaridan keng foydalanadi. Buning sababi shuki, har bir hayotiy 
jarayonda modda va energiya almashinadi, yani kimyoviy va fizikaviy jarayonlar 
ro’y beradi. Fiziologiyada fiziologik tadqiqotlarning ikki yo’nalishi – fizik va 
kimyoviy yo’nalishlari muhim ahamiyatga ega. Bu ikki yo’nalish yordamida juda 
ko’p malumotlar to’plandi, organizmda fizik va kimyoviy jarayonlar o’tishining 

---

o’ziga xos qonuniyatlari aniqlandi, bu jarayonlarni o’rganish uchun maxsus usullar 
ishlab chiqildi. hayotiy hodisalarni tekshirishning fizik va kimyoviy yo’nalishlari 
biologik fizika va biologik kimyo deb nom olgan mustaqil fanlarga aylandi. 
Fiziologiyadagi biofizik yo’nalishning muhim tarmoqlaridan biri - 
elektrofiziologiya hayvonlar organizmidagi asab, mushak, bez to’qimalari 
qo’zg’alganda ro’y beruvchi elektr hodisalarini o’rganadi. 
Biofizika va biokimyo organizm yoki uning qismlarini hayot faoliyat 
belgilari bo’lgan ayrim fizik va kimyoviy jarayonlarni, yani bir butun fiziologik 
funktsiyaning ayrim elementlarini o’rganadi. Biofizik va biokimyo hayotiy 
hodislarni tahlil qilish uchun katta imkoniyatlar ochib beradi. Biroq ularning 
birortasi ham o’z holicha funktsiyalarni to’liq bilish imkonini bermaydi, chunki 
ular fiziologik yo’l bilan o’rganish, fizikaviy, kimyoviy, biologik malumotlarni 
sintezlash asosidagina to’liq bilib olinadi. 
Fiziologiya psixologiya bilan pedagogikaga ham bog’liq. Fiziologiya, 
ayniqsa İ.P.Pavlov yaratgan oliy asab faoliyati (OAF) haqidagi talimot zamonaviy 
psixologiya va pedagogikaning tabiiy-ilmiy asosidir. Fiziologiyaning pedagogika 
uchun konkret amaliy ahamiyati shundan iboratki, bolaning mehnati va turmushini 
to’g’ri tashkil etish uchun, ratsional tarbiya tadbirlarini o’tkazish uchun pedagog 
bola organizmida ro’y beradigan fiziologik jarayonlarning yoshga aloqador 
xususiyatlarini tushunishi kerak.