1. Shaxstıń rawajlanıwı, tárbiyasi jáne saciyallasiw Shaxs tárbiyasına tásir etiwshi faktorlar

3.Rawajlanıwdıń jas hám ayriqsha qásiyetleri.
Málim bir jas dáwirine tán bolǵan anatomik, fiziologikalıq (fizikalıq ) hám psixologiyalıq qásiyetleri jas qásiyetleri dep ataladı. Áne sol jas ayrıqshalıqlardı esapqa alǵan hálda tálim hám tárbiya jumısı shólkemlestiriledi. Sonday bala rawajlanıwına tárbiya tásiri kúshli boladı.
Balalardıń tárbiyasına tuwrı jantasıw, onı tabıslı oqıtıw ushın bala rawajlanıwındaǵı túrli jas daǵı dáwirlerine tán ayrıqshalıqlardı biliw jáne onı esapqa alıw zárúrli bolıp tabıladı. Sonin ushin bala orginizmining ósiwi de, rawajlanıwı da, psixik taraqqiy etiwi de túrli jas dáwirlerinde túrlishe boladı. Abu Ali Ibn Sino, YAn Amos Komenskiy, K. D. Ushinskiy, Abdulla Avloniylar da balanı tárbiyalaw zárúr ekenligin uqtirib ótkenler.
Balanıń ayriqsha ózgeshelikin esapqa alıw júdá quramalı. Sonin ushin birdey jas daǵı balalar da psixik tárepten túrlishe bolıwı múmkin.
Mısalı, kóriw hám esitiw qábileti, aktivligi, tez ańǵarıw, tómen oylawı, albıraǵan yamasa saldamlılıǵı, sóylemshek yamasa kemgaplik, serg'ayrat yamasa ǵayratsızligi, jalqaw yamasa ıqlaslılıǵı, pala-partish hám shala isleytuǵın, injiqliǵi yamasa jumısqa tez aralasıp ketiwi, qábileti sıyaqlılar nerv iskerligi sistemasınıń tásiri bolıp, oqıtıwshı yamasa tárbiyashi olardı biliwi zárúr.
Balanıń individual – ayriqsha ózgeshelikin biliw ushın temperamentning ulıwma tipleri hám balanıń ayriqsha ózgeshelikin úyreniw metodikasın biliw zárúrli.
Soninday, túrli jas dáwirleriniń ayriqsha rawajlanıw nizamlıqları da bar. Mısalı,
5-klass oqıwshıları menen 10 -klass oqıwshısın teńlestirip bolmaydı. Soni ushın balanıń fizikalıq hám psixik kámalı tómendegi dáwirlerge bólinedi:
1. Gódeklik dáwiri – bópelik (1 ay) dáwiri tawsılǵannan tap bir jasqa deyingi dáwir.
2. Baǵshaga bolǵan jas dáwiri – 1 jastan 3 jasqa shekem.
3. Mektepge shekem tálim jası – 3 jastan 7 jasqa shekem.
4. Kishi mektep jasındaǵı oqıwshılar -7-11-12 jasqa shekem.
5. Orta mektep jasındaǵı oqıwshılar (óspirimler) 14-15 jas.
6. Úlken jas daǵı mektep oqıwshıları (óspirimler) – 16 -18 jas.