Planli tozalashni uyushtirish
. Bunda hovli-joylarda yig’ilgan chiqindi-
axlatlar sanitariya talablariga asosan planli ravishda, do-
im bir vaqtda maxsus transportlar yordamida olib chiqib ketiladi. Bunda
turar joylarning sanitariya holatini saqlash shu yerda yashovchilar va turar
joylarni boshqarish idoralarining boshliqlari zimmasiga tushadi.
Tozalashni planli ravishda uyushtirish anchagina tayyorgarlikni talab
qiladi. Buning uchun har bir turar joydagi aholi sonini, paydo bo’ladigan
chiqindi-axlatlar miqdorini aniqlash, ularni kerakli jihozlar bilan jihozlash
zarur bo’ladi. Axlat, tashiydigan mashikalar, axlat yigish uchun maxsus
idishlar va ishchilar bilan ta’minlash ham ular zimmasiga yuklatiladi.
XO’JALIK CHIQINDI-AXLATLARINI YIG’ISH VA ULARII CHIQARIB
TASHLASHNI UYUSHTIRISH
Xo’jalik chiqindi-axlatlarini yig’ish va chiqarib tashlash turar joy
sharoitiga qarab alohida-alohida hal qilinadi. Yil boshida plan tuzilib, bu
plan hozir va kelajak uchun mo’ljallanadi. Plan tuzishda kommunal
xo’jalik idoralarining texnik anjomlar bilan jihozlanganligi, turar joylarning
obodonlashtirilganligi, chiqindilar olib borib tashlanadigan joylarni
aniqlash, turar joylar orasidagi masofalarni aniqlash va boshqalar hisobga
olinadi. Hozirgi vaqtda bu maqsadlar uchun konteynyerlar va maxsus axlat
yig’ish sietemasidan foydalaniladi. Konteynyer sistemasida bajariladigan
hamma og’ir ishlar mexanizmlar yordamida bajariladi.
Axlatga to’lgan konteynyerlar ko’tarish kranlari bilan konteynyer
394
tashuvchi maxsus mashinalarga ortiladi, axlatlar birin-ketin mashina
platformasini bir tomonga qiyshaytirgan holda bo’shatiladi. Qattiq axlatlar
hajmi 0,12—0,25 t/m
3
ga teng bo’lsa, konteynyerlar hajmi 0,75 m
3
bo’lishi
kerak. 0,6 t/m
3
ozuqa chiqindi uchun 0,55 m
3
li. konteynyer kerak bo’ladi.
Bunday sistema ko’p qavatli binolar uchun mo’ljallangan. Aholisi kam
rayonlarda axlat mashinasi kira olmaydigan ko’chalarda axlatlar baklarga
yig’iladi va maxsus mashi-nalarga ortiladi.
O’rtacha, kichik, transport qatnovi kam shaharlarda chiqindi axlatlar
to’g’ridan-to’g’ri mashinalarga ortiladi. Bunday sistemada xonadonlardan
chiqqan axlatlar ma’lum vaqtda, grafik bo’yicha mashinalarga ortilib olib
ketiladi. Bunda axlatlar xonadondagi idishlarga yig’iladi. Bu aholi uchun
ancha qulay usul hisoblanadi. Ammo tajriba shuni ko’rsatadiki, mashinalar
o’z vaqtida kelmaydi, natijada axlatlar haftalab ko’chada qolib ketadi. Bu
bir tomondan kommunal xo’jalik xodimlarining javobgarlikni his
qilmasligi bo’lsa, ikkinchi tomondan sanitariya-epidemiologiya standiyasi
xodimlari nazoratining kuchsizligidir.
Keyingi yillarda konteynyer tashiydigan zamonaviy M-9, M-30
markali, axlat tashiydigan M-50, KO-40, M-585, M-93 markali hamda
ko’cha supuradigan mashinalar mavjud.
CHiqindi axlatlarni zararsiz holatga keltiradigan joylar uzoq bo’lsa,
unda axlatlar rayonlararo axlat yig’iladigan joyga to’planadi va katta axlat
tashuvchi mashinalarga qaytadan ortilib rayonlararo zararsizlantirish
ob’yektlariga olib boriladi.
Keyingi yillarda ko’pgina shaharlarda yig’ilgan axlatlarni havo
yordamida ma’lum masofaga haydaydigan byerk truboprovodlar ishlab
chiqildi. Bu usul ishchilar qo’l mehnatini ko’p talab qilmaydi, axlatni ortish
va tushirish avtomatlashtirilgan bo’ladi. Bunday sistema yordamida yiliga
500 000 m
3
axlat olib chiqib ketiladi. Bunday sistemadan mikrorayonlarda
395
foydalansa bo’ladi, epidemiologik va sanitariya nuqtai nazaridan juda
ishlatsa bo’ladigan sistema. Bir sutkada axlat yig’ish va zichlash uchun
mo’ljallangan joyga vakuum trubalari orqali 3—4 marotaba axlat oqizish
mumkin. Kelajakda bunday sistemalardan keng foydalanish ko’zda
tutiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |