1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

CHiqindi-axlatlarni yoqish yo’li bilan zararsizlantirish
. Bu 
usulning boshqalaridan afzalligi shundaki, bunday zararsizlantirilgan 
chiqindi-axlatlar epidemiologik, gigienik tomondan xavf tug’dirmaydi. 
SHu bilan birga chiqindi-axlatlarni uzoq masofaga olib borish uchun 
ketadigan transport xarajatlari tejaladi hamda bu usulda chiqindi-axlatlar 
tez va tugal zararsizlantiriladi. Axlat yonishidan hosil bo’lgan issiqlik, 
shlak va bug’lardan xalq xo’jaligida foydalanish mumkin. 
Axlat yoqish zavodlarini qurish quyidagi-hollarda tavsiya qilinadi. 
1)
katta shaharlarda axlat miqdori juda ko’p bo’lganda, yer 
maydonlarini ajratish qiyin bo’lsa hamda axlatxonalar shahar xududidan 
ancha uzoq bo’lganda; 
2)
dam olish uylari qurilgan shaharlarning chiqindilarini tez yo’qotish 
maqsadida; 
3)
sanoat korxonalari joylashgan joylarda, ko’mir ishlatiladigan 
joylarda hosil bo’ladigan axlatlar tarkibida juda ko’p yonmagan ko’mir 
chiqindilari bo’lsa; 
4)
epidemiologik jihatdan xavf tug’diradigan shifoxona, sanatoriy, 
vetyerinariya muassasalari va boshqalarning chiqindi-axlatlarini kuydirib 
zararsizlantirish tavsiya etiladi; 
CHiqindi-axlatlarni yoqish yo’li bilan zararsizlantirishda ular quruq, 
yangi, chirimagan, namligi 45% dan yuqori bo’lmasligi, hosil bo’ladigan 
kul 45% lar atrofida bo’lishi kerak. 
Hozir respublikamizda kam va shu bilan birga ko’p miqdordagi 

---

401
chiqindi-axlatlarni yoquvchi stanciyalar mavjud. SHuningdek markaziy 
shaharlarda sutkasiga 600—700 tonnagacha axlat yoquvchi maxsus 
zavodlar bor. Bunday zavodlarni aholi turar joylaridan 300—500 etr 
uzoqroqda qurish maqsadga muvofiqdir. Zamonaviy texnika bilan 
jihozlangan zavodlar o’chog’ida chiqindilar 1000°S — 1300°S da 
yondiriladi. Axlat bunday haroratda yonganda tutun chiqmaydi, kuli esa 
maxsus kul ushlagichlar yordamida ajratib olinadi. 
CHiqindilar yonishidan hosil bo’lgan issiqlikdan hammomlarni, 
kirxonalarni isitishda yoki elektr enyergiya olish uchun foydalanish 
mumkin. 1 kg chiqindi-axlatdan 0,5—1,0 kg bug’ hosil bo’ladi.