1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

34
ISHLAB CHIQARUVCHI KUCHLAR JOYLASHUVINING IJTIMOIY-
IQTISODIY VA GIGIENIK ASOSLARI 
Hozirgi kunda ishlab chiqaruvchi kuchlarni to’g’ri taqsimlash — shahar 
va ishchilar posyolkalarida ishlab chiqarish korxonalarini joylashtirish 
masalasi tubdan o’zgardi. Birinchi besh yillik planini bajarish davrida qabul 
qilingan yirik sanoat markazlarini tashkil qilish, enyergetika ob’yektlarini 
rivojlantirish va korxonalarni joylashtirish masalasi uy-joylarni, shaharlarni 
va posyolkalarni qurish, joylashtirish masalasi bilan bir vaqtda hal qilindi. 
1962 yili shahar, posyolkalarni loyihalash va qurishda orttiril-gan
tajribaga asoslanib, «SHaharlarni loyihalash va qurishning 
qoida va normalari» (SNiP 11-K.2.62) ishlab chiqildi. Bu hujjatda turar joylar 
qurishning gigienik talab va normalari keltirildi. 
1945 yildan so’ng sanoat korxonalari atrofida yangidan-yangi ishchilar 
shaharchalari barpo etildi. Angren, SHirin, Do’stlik va boshqa shaharlar 

---

35
shular jumlasidandir. Qishloq xo’jaligining rivojlanishi, bo’z yerlarning 
o’zlashtirilishi ko’pgina yangi davlat va jamoa xo’jaliklarining tashkil 
topishiga sabab bo’ldi. Rayon markazlarida qayta qurish, obodonlashtirish 
ishlari rivoj topib, ba’zi bir rayonlar shahar tipidagi turar joylarga aylantirildi. 
Masalan, To’ytepa, CHinoz, SHahrisabz shaharlari va boshqalar shular 
jumlasidandir. Ayniqsa, keyingi 15—20 yil ichida ajoyib zamonaviy 
shaharlar, turar joylar qurildi. SHahar aholisi soni yildan-yilga oshib 
bormoqda. Aholining qishloqdan shaharga tomon siljishi ko’payayotganligi 
ko’plab sanoat korxonalari qurilishini talab qilmoqda. Aholi sonining 
ko’payishi ularni ishga joylash va uy-joy bilan ta’minlash muammosiga sabab 
bo’lmoqda. SHahar aholisi soni 1939 yilda 64,4 mln ga etgan bo’lsa, 1976 
yilda 157,9 mln ga etdi. 1989 yilga kelib esa aholi soni 66 foizga oshdi. Bu 
yana shahar qurilishida, ularni loyihalashda yangi nazariyalar ishlab 
chiqarishni taqozo qildi. 
Quyida turar joylarni (SNiP 11-60-70) sanitariya norma va qoidalariga 
qarab guruhlarga bo’lish jadvali keltirilgan (1- jadval). 
1-j a d v a l