1-seminar. Suyaklarning tuzilishi. Suyaklarning tarkibi, organik va anorganik moddalar. Tana skeleti. Qo‘l va oyoq skeleti suyaklarining tuzilishi Miya qutisining tuzilishi. Gavda muskullarining tuzilishi

Suyaklar klassifikatsiyasi
Suyaklar tuzilishi jixatdan bir-biridan farklanadi.
Suyaklarning shakli bajaradigan ishi bilan boglik. suyaklar rivojlanishi, tuzilishi va bajaradigan funktsiyasiga kura kuydagi turlarga bulinadi:
1. Naysimon suyaklar uzun va kalta bulishi mumkin. Naysimon suyaklarda ikkita kengaygan uchlari – epifizlar, va o’rtasida joylashgan naysimon shaklidagi tanasi yeki diafizi buladi. Tanaga nisbatan yakin joylashgan suyakning uchi proksimal epifiz, tanadan uzokrok joylashgan kengaygan uchi – distal epifiz deiladi. Epifiz bilan diafiz orasida joylashgan suyakning kismiga metafiz deiladi. Uzun suyaklarga panjalarining kaft suyaklari, barmoklar falangalari kiradi. Naysimon suyaklarning uzun suyaklariga yyelka, son, yyelka oldi va boldir suyaklari kiradi. Kalta naysimon suyaklardan esa kul - oyoqning kaft suyaklari, barmoklar falangalari tashkil topgan. Suyaklarning diafiz kismlari zich suyakdan, epifizlari esa govak suyakdan va uni ustini yupka katlam xolida zich modda qoplaydi.
2. Govak suyaklar ustidan zich modda bilan qoplangan, ichida esa govak modda joylashgan. Govak moddani suyak tizimchalari tartibsiz joylashmasdan, ma’lum bir yunalishda, yeylar shaklida urnashgan, bosim kuchlariga karshilik kursata olish va katta nagruzkalarni (yukni) kutarish kobiliyatiga ega. Kul va oyoqning kaft oldi suyaklari, umurtka tanalari, sesamasimon suyaklar govak suyaklarga kiradi. Sesamasimon suyaklar bo’g’imlar yenida uchrab, muskullarning paylari ichida joylashishi mumkin. Eng katta sesamasimon suyakga tizza qopkogi kiradi.
3. Yassi suyaklar bushliklarni chegaralashda ishtirok etadi, masalan kalla skeleti, ko’krak kafasi, tos bushliklarini xosil bulishini ta’minlaydi. Yassi suyaklarning ikkita tashki plastinkalari zich moddadan, plastinkalar orasidagi katlam esa yupka govak moddadan tuzilgan. Kalla skeleti tarkibidagi yassi suyaklarning govak moddasi diploe deiladi. Yassi suyaklarga yyelka, tos kamarlari, tush suyagi va kalla skeletining bosh miya kismini qoplovchi suyaklari kiradi.
4.Galvirsimon suyaklar tanalarida xavo bilan tulgan bushliklar bulib, bushliklarning yuzasi shillik parda bilan qoplangan. Suyakning bunday tuzilishi suyakni mustaxkamligini buzmasdan, uning massasini ancha yengillashtiradi. Kalla skeletining galvirsimon suyagi, yukori jag, peshona suyagi, ponasimon suyagi galvirsimon suyaklar turiga kiradi.
5.Aralash tipdagi suyaklar murakkab shaklga ega bulib, bir nechta kismlardan iborat. Suyakni tashkil etuvchi kismlar kelib chikishi, tuzilishi va shakli jixatdan bir-biridan farklanadi. Bu gurux suyaklarga tos suyagi, umurtkalar, yukorigi jag, chakka suyagi va boshkalar kiradi. Masalan, umurkalarnining tanalari govak suyaklarga, usimtalari va yeylari esa yassi suyak turlariga kiradi.