1. Савол: Ёрдам кўрсатувчи қуйидагаларни билиши лозим булган коидалар: Жавоб

4. Савол: Электр токидан шикастланган кишига биринчи ёрдам
Жавоб :Кучланиш таъсирида бўлган ток узатувчи қисмларга тегиш мускулларни беихтиёр тиришиши ва умуман асаблар қўзғалишига олиб келади, натижада нафас олиш ва қон айланиши органлари фаолиятини бузиши, ҳатто умуман тўхтатиб қуйиши мумкин.
Агар шикастланувчи симни қўли билан ушлаб турган бўлса, унинг панжалари шунчалик кучли қисиладики, қўлидан ток узатувчини ажратиб бўлмайди. Шу сабабли ёрдам кўрсатувчининг биринчи ҳаракати электрқурилманинг шикастланувчи тегиб турган қисмини зудлик билан узишдан иборат бўлиши керак. Узиш улаб-узгич, бириктиргич- ажратгич ёки бошқа узиш аппаратлари ҳамда сақлагич (тиқин) ларни бураш ёки олиб қуйиш, штепсел бирикмаларни ажратиш билан амалга оширилади. Агар шикастланувчи баланд жойда бўлса, унда қурилмани узиб ва шу билан ток таъсиридан озод қилинса, у тушиб кетиши мумкин. Бундай ҳолатларда шикастланувчининг тушиб кетишини олдини олувчи ва ҳавфсизлигини таъминловчи чора-тадбирларни кўриш лозим.
Электр ускуна узилганда электр токи ҳам ўчиши мумкин. Шу сабабли кундуз куни бўлмаганда бошқа ёритиш манбалари (фавқулодда ёритгичлар, аккумулияторли ёритгичлар ва бошқалари) дан ёритиш чорасини кўриш керак.
5. Савол: Кучланиши 1000 В гача бўлган электр токи таъсиридан халос қилиш:
Жавоб : Шикастланувчини ток узатувчи қисмдан ёки кучланиши 1000 В гача бўлган симни ундан ажратиш учун арқон, таёқ, тахта ёки бошқа бирор қуруқ электр токини ўтказмайдиган предметлардан фойдаланиш керак. Худди шундайин уни кийимидан (агар кийими қуруқ бўлса ва танага тегмаса ) масалан пальто ёки пиджаги этагидиган, ёқасидан бунда атрофдаги бирор металл предметга ва шикастланувчи танасининг очиқ, кийим билан ёпилмаган қисмларига тегмай, тортиб ажратиш мумкин. Шикастланувчини оёғидан тортишда қўллари яхши ҳимояланмаган ёрдам кўрсатувчи, унинг оёқ кийими ёки кийимига тегмаслик керак, чунки улар нам ва электр токини ўтказувчи бўлиши мумкин.
Ёрдам кўрсатувчининг қўлларини изоляциялаш, хусусан, шкастланувчи танасининг очиқ қисмига тегиш зарур бўлса, ҳимоялаш учун диэлектрик қўлқоплар кийиши ёки қўлни бўйинбоғ билан ўраб, мовут бош кийим ичига тиқиш, қўлни пинжак ёки пальто енги ичига тортиш, шкастланувчи устига резина гиламча, резинасимон материал (плаш) ёки оддий қуруқ материал ташлаш керак. Худди шундай резина гиламча, қуруқ тахта ёки бирор электр токини ўтказмайдиган тўшама устига чиқиб ўзини ҳимоялаши (изоляциялаши) мумкин.
Шикастланувчини ток узатувчи қисмдан ажратишда бир қўл билан, иккинчи қўлни орқага (белга) қуйиб ёки чўнтакка солиб ҳаракат қилиш тавсия қилинади.
Агар электр токи шикастланувчи орқали ерга ўтаётган бўлса ва ток узатувчи элемент (масалан сим) ни қўли тиришиб қисиб қолган бўлса, осонроғи шикастланувчини ердан ажратиб токни узиш(уни тагига қуруқ тахта тиқиб, ёҳуд оёғини арқон билан ердан тортиб ёки кийимидан судраб).
Симларни дастаси қуруқ ёғочдан бўлган болта билан чопиш ёки ҳимояланган дастали асбоблар (амбур, пассатиж ва ш.к) билан кесиш мумкин. Симларни фазалар бўйича, яъни ҳар бир симни алоҳида чопиш ва кесиш зарур ва бунда иложи борича қуруқ тахта , ёғоч пиллапоя ва ш.к. устида туриши тавсия қилинади. Изоляцияланмаган асбобларни дастасини қуруқ мато билан ўраб ишлатиши ҳам мумкин.
Кучланиши 1000 В юқори бўлган электр токи таъсиридан халос қилиш:
Шикастланувчини кучланиши 1000 В дан юқори бўлган ток ўтказувчидан ажратиш учун, диэлектрик қўлқоплар, ботилар кийиш ва айнан шу кучланишларга ҳисобланган штанга ва ҳимояланган омбурлар билан ҳаракат қилиш лозим.
Одим кучланишнинг хавфли эканлигини унитмаслик зарур, агар ток узатувчи қисм (сим ва ш.к.) ерда ётган бўлса, шикастланувчи ток таъсиридан халос қилингандан сўнг, уни хавфли зонадан чиқариш зарур. Электр ўтказувчи линияларида уларни электр манбаси пунктларидан тез узишнинг иложи бўлмаса, эгилувчан изоляцияланмаган симни, электр симларга ташлаб қисқа туташув ҳосил қилиш лозим. Сим етарли кўндаланг кесимга эга бўлиши керак, токи қисқа туташув токи ўтганда куйиб кетмасин.
Симни ташлашдан олдин бир учини ерга улаш (уни металл таянч танасига, заминланиш тушумига ва бошқаларга улаш) керак.
Ташлашга қулай бўлиши учун симнинг бўш учига юк боғлаш маъқул бўлади. Симни шундай ташлаш керакки, токи одамларга, шулар қатори ёрдам кўрсатувчи ва шикастланувчиларга тегмасин. Кўп ҳолатларда шикастланувчи битта симга тегиб турган бўлса, фақат шу симни заминлаш етарли бўлади.