1. Reproduktiv salomatlik haqida tushuncha bering. Reproduktiv salomatlik

143.  Sezgi a’zolari  to’g’risida tushuncha bering. 

Evolyusiya natijasida odamda tashqi muhitdagi har xil ta’sirotlarni sezadigan retseptorlar paydo bo’ladi. Bu retseptorlar maxsus sezgi a’zolari 

(ko’z,  quloq)da  yog’ki  organizmning  boshqa  a’zolari(til,  burun,  teri,  mushaklar,  ichki  a’zolar  va  boshqalar)da  joylashgan.  Retseptorlar 

muayyan ta’sirotlarni sezishga moslashgan. Masalan, ko’z yog’rulikni, quloq tovushni, teri oriq, issiq-sovuq va bosimni sezadi. Sezgi a’zolar 

yog’rdamida biz tashqi muhitni va undagi narsalarni sezamiz, ya’ni bu a’zolar orqali organizm o’zi yashaydigan sharoit bilan  mukammal 

bolanadi. Tuyu a’zosi. Teri tuyu (tuyish) a’zosidir. Unda oriq, issiq-sovuq va taktil (tegish va bosim) sezgilari(retseptorlari) joylashgan. Bu 

retseptorlar ta’sirlanishi natijasida hosil bo’lgan qo’zalish bosh miyaga o’tkaziladi. Qaysi retseptor ta’sirlanishiga qarab, odam oriq, issiq-

sovuq yog’ki taktil sezgilarini sezadi. SHunday qilib, teri boshqa muim vazifalar bilan bir qatorda sezgi a’zosi hamdir. Ta’m bilish a’zosi. 

Ta’m bilish a’zolariga til, yumshoq tanglay va halqumning orqa devorida joylashgan ta’m bilish piyog’zchalari kiradi. Ular nerv hujayralari 

va sezuvchi nerv tolalaridan tashkil topgan. Ta’m bilish nervi hujayralari faqat parchalangan oziq moddalari ta’sirida qo’zaladi. Odam turli 

xil ta’mni: shirin, achchiq, sho’r va nordon ta’mlarni sezadi. Hidlov  a’zosi. Burun bo’shliining yuqori qismi shilliq pardasida joylashgan 

maxsus hid biluv hujayralari yog’rdamida har xil hidlarni sezamiz. Hidli modda zarrachalari hid biluv hujayralariga ta’sir etadi va ularni 

qo’zatadi.  Hid  bilish  sezgisi  o’tkir  va  nozik  sezgidir.  Ba’zi  hidli  moddalar(efir,  xloroform)  refleks  yo’li  bilan  nafas  olish  protsessini 

o’zgartiradi.