1. Reproduktiv salomatlik haqida tushuncha bering. Reproduktiv salomatlik

123.  Ovqat hazm qilish fiziologiyasi.  

Bu bez odam tanasidagi barcha bezlar orasida hajm jihatidan, jigardan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Uning massasi 70-80 ri, qalinJigi 3-

4 srn, bo'yi 17 'sm. U uch qismdan: bosh, tana va dumdan iborat. Bu bez qorin bo'shlig'ining yuqori qismida, o'z nomiga muvofiq, me'da 

ostidajoylashgan.  

Me'da osti bezi funksiyasiga ko'ra aralash bez. Uning Langergans orolchalari deb ataluvchi qismining hujayralari ir,sulin gor¬moni ishlab 

chiqaradi. Bu gormon bevosita qonga quyilib, organizmda qand almashinuvini boshqarishda ishtirok etadi. Bezning ko'proq qismidagi 

hujayralardan ish lab chiqariladigan suyuqlik maxsus kanalcha orqali o'n ikki barmoq ichakka quyiladi. Bu suyuqlik tarkibidagi Iripsin 

fermenti  ovqatdagi  oqsillarni,  lipaza  fermenti  yog'larni,  amilaza  fermenti  uglevodlarni  parchalab,  oziq  moddalarning  ichakda  hazm 

bo'lishida 

muhim 

ahamiyatga 

ega. 

Ba'zi sabablarga ko'ra, ya'ni mikroblarning qon orqali ta'siri, ovqat rejimining buzilishi Guda ko'p yog'li ovqat iste'mol qilish), shamollash 

, tufayli me'da osti bezi yaUig'lanadi va o'tkir pankreatil kasalligi yuzaga keladi. Bu kasallik to'satdan qorinning 

yuqori va o'rta qismida kuchli og'riq paydo bo'lishi, ko'ngil aynish, qusish kabi belgilar bilan xarakterlanadi. Bunday vaqtda tezlik bilan 

shifokorga 

murojaat 

qilish 

kerak. 

Me'da osti bezining Langergans oro1chalaridagi hujayralarda ishlab chiqariladigan insulin gormoni kamaysa, qandli diabet kasalligi paydo 

bo'ladi.  Bunda  ovqat  tarkibida  qabul  qilingan  uglevodlarning,  ya'ni  qand  moddalarning  organizm  ehtiyojidan  ortiqcha  qismi  insulin 

gormoni  ta'sirida  glikogenga aylanishi  buzilib,  qonda  qand  miqdori normadan  ortib  ketadi  va  siydik  bilan  tashqariga ajrala  boshlaydi. 

Shuning uchun odamda umumiy quvvatsizlik, bosh aylanishi, ko'z tinishi, ko'p suv ichish, tez qorin ochishi kabi belgilar yuzaga keladi. 

Qand kasalligini yuzaga keltiruvchi asosiy sabablardan biri asabning buzilishi, qattiq ruhiy iztirob chekish, shirinlik, oq non, tort kabi 

uglevodlarga  boy  ovqatni  ko'p  iste'mol  qilishdir.  Ovqat  tarkibidagi  ko'p  qand  moddasi  bezdan  ko'p  miqdorda  insulin  gormon  ishlab 

chiqarilishini talab etadi. Bunday ovqatlanish'lzoq vaqt davom etaversa, bez hujayralari zaiflashadi va gormon kam ishlab chiqariladi. 

Natijada  qandli  diabet  kasalligi  yuzaga  keladi.  Ba'zilarda  bu  kasallik  nasldan-naslga  o'tadi.  Kasallikning  oldini  olishda  ovqatlanish 

tartibiga rioya qilish, asabni asrash, shirinliklarni me'yorida iste'mol qilish muhim ahamiyatga ega. 

---

50