|
11. MAShG‘ULOT JARAYoNIDAGI MUHIT
Trening mashg‘ulotlariga nisbatan ishtirokchilarning munosabati.
Trening mashg‘ulotlarini o‘tish jarayonlarida ishtirokchilar turlicha munosabat bildirishlari mumkin.
- ishtirokchilar trenerga turli xil chalg‘ituvchi savollar berishi mumkin (trenerni uyaltirish, hijolatga qo‘yish maqsadida);
- ba’zi ishtirokchilar o‘zini haddan tashqari o‘ng‘aysiz his qilib, sukut saqlashi, umuman gapirmasdan turib olishi mumkin;
- oilaviy hayotning nozik masalalari hakida ochiqdan ochiq gapirib boshqalarning noroziligi yoki hijolat bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin;
- trenerning shaxsiy hayotiga aloqador judayam nozik savollar berishi mumkin.
Bu xildagi vaziyatlardan chiqib ketish uchun trener ishtirokchilar bilan birga ishlab chiqilgan, mashg‘ulot vaqtida barcha amal qilishi lozim bo‘lgan xulk-atvor va xatti-harakat qoidalariga murojaat kilishi lozim, ya’ni ishtirokchilarga yoki aynan o‘sha ishtirokchiga qoidalarni yana bir bor takrorlatish kerak.
Qoidalarning ta’sirini oshirish uchun 2-3-kun boshlanishida ishtirokchilar bilan rolli o‘yin tashkil qilish maqsadga muvofiq. (Hozir har bir guruh bittadan qoidani tanlab olib, pontamima shaklida ko‘rsatib beradi).
Guruhiy dinamikasini bilish va uni hisobga olish.
Guruhlar psixologiyasida aytilishicha notanish odamlar bir joyga to‘planganda guruhda ma’lum bir zo‘riqish paydo bo‘ladi, trenerning vazifasi shu zo‘riqishni iloji boricha yumshatishga harakat qilishdan iborat. Buning uchun trener guruhdagi noqulay vaziyatlar vujudga kelmasligi yoki vujudga kelgan noqulay holatlarni bartaraf etishga mo‘ljallangan, guruh bilan qay usulda ishlash rejasini puxta o‘ylab chiqishi kerak, ayniqsa guruhning bir necha rivojlanish bosqichlari borligini bilishi shart.
1.Boshlang‘ich bosqich — notanish muxit va noanik vaziyatda ishtirokchilar ichki bezovtalikni his qiladi, o‘zlariga yaqin sherik izlaydi, har bir ishtirokchini "Men o‘zimni qanday tutishim kerak" degan savol o‘ylantiradi. Bu bosqich ishtirokchilarning individual xususiyatlariga qarab 10 minutdan to kunning oxirigacha davom etishi mumkin.
Trenerning vazifasi: ishtirokchilarni bir-biri bilan tanishtirishda samimiylik muhitini yarata olish, fikrini ochiq bayon qilgan ishtirokchilarni qullab-quvvatlash, sust ishtirokchilarni davraga jalb qilishdan iborat.
2.O‘tish bosqichi — bunda ishtirokchilar o‘rtasida ancha yaqinlik paydo bo‘la boshlaydi. Endi ular trenerning ishlarini baholashlari, ya’ni uning o‘zini tutishi, guruhga aralashib ketishi, guruhni faollashtirishi, hozirjavobligi, bilim doirasini kuzatishadi.
Trenerning vazifasi — ishtirokchilarda namoyon bo‘layotgan hissiyotlarni e’tiboridan chetda qoldirmaslik, guruh erishmoqchi bulgan maqsad va kutishlarni aniqlash, guruh a’zolari o‘zlarini qanday his etayotganligiga e’tibor berish. Asosiysi — ishtirokchilarni qanday bo‘lsa shundayligicha qabul qilish va ularni o‘zgartirishga urinmaslikdan iborat.
3.Ish faoliyati bosqichi — bu bosqich ishtirokchilarning o‘z maqsadlariga erishishida asosiy qism hisoblanadi. Ishtirokchilar guruhda ishlash qoidalariga rioya qilishadi. O‘zaro yordam so‘rash imkoniyatdan kelib chiqib bir-birlariga ishonch paydo bo‘ladi. Shuning uchun trenerning ayrim fikrlariga ko‘shilmasalar, ular orasida trenerga nisbatan norozilik, ayrim xollarda asabiylashish, tushkunlik holatlari ham kuzatiladi.
Trenerning vazifasi: guruhda ishonchli munosabatlar shakllanishiga yordam berish, guruhdagi voqealarni e’tiborsiz qoldirmaslik, guruh dinamikasini kuzatish, guruhdagi nizolik va asabiylashish holatlarini bartaraf etuvchi o‘yinlar o‘tkazish, guruhda ishonch munosabatining shakllanishiga yordam berishdir.
4. Yakunlash bosqichi — bu bosqich mashg‘ulot yakunlanishining mantiqiy nuqtasidir, agar mashg‘ulot muvaffaqiyatli tugagan bo‘lsa .barcha ishtirokchilarning kayfiyati a’lo darajada bo‘ladi. Bu bosqichda ish davomida yo‘l qo‘yilgan ba’zi kamchiliklarni silliqlab ketish imkoniyati tug‘iladi. Bosqich puxta o‘ylab chiqilib, aniq tashkil etilishi kerak, uni o‘z holicha o‘tkazish yaramaydi, chunki bunday munosabat olib borilgan ishning ijobiy yoki salbiy baholarini ko‘paytirib yuborishi mumkin.
Trenerning vazifasi: mashg‘ulotni yuqori xissiy kayfiyatda yakunlash tadbirini tayyorlash va o‘tkazish, har bir ishtirokchiga qulay sharoit yaratish, bir-birlariga yoki trenerga tashakkur bildirishlari uchun imkon yaratish, "teskari aloqa"ni amalga oshirish, har bir ishtirokchiga o‘ziga yarasha minnatdorlik bildirishdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
