1. Printer va bosmaga chiqarish texnologiyalarining tasniflanishi Grafik quruvchilar (plotterlar)

Axborotni hujjatlashtirish vositalari

Plan:

1. Printer va bosmaga chiqarish texnologiyalarining tasniflanishi

2. Grafik quruvchilar (plotterlar)

Kompyuter xotirasidagi axborotlarni hujjatlashtirishning asosiy vositasi printerlar hisoblanadi. Bu ma’lumotlarni ASCII-kodlarini, bitli ketma-ketliklarni va ularga mos ravishda belgilarni o‘zgartiruvchi va ularni qog‘ozda qayd qiluvchi qurilma – ShK dan axborotni chiqarish qurilmasidir.

Printerlarning asosiy tavsiflari quyidagilar:

• 
  aniqligi (razreshenie) – bu bir dyuymda (dpi) joylashgan elementar nuqtalar soni, zichligi qancha katta bo‘lsa, tasvir detallari
  

bosmaga shunchalik aniq chiqariladi;

• 
  bosma tezligi – bu bir soniyada bosmaga chiqariladigan belgilar soni (cps – characters per second), varaqli bosmada esa – bir minutda bosmaga chiqariladigan sahifalar soni (ppm – pages per minute).
  

1. Printer va bosmaga chiqarish texnologiyalarining tasniflanishi

Printerlarni guruh va tiplar bo‘yicha tasniflashda bir qancha tayanch belgilardan foydalaniladi. Axborot tashuvchilardagi tasvirlarning elementlarini shakllantirish ketma-ketligiga qarab barcha bosmaga chiqarish qurilmalarini uchta asosiy guruhga ajratish mumkin: ketmaket, satrli va sahifali (1-rasm). Birinchi guruhga tegishli printerlarda elementlarni (nuqtalar, dog‘lar, belgilar) bosmaga chiqarish ketmaket ravishda amalga oshiriladi. Satrli printerlarda tasvir satrma-satr (satrlar bo‘yicha) shakllanadi. Sahifali qurilmalarda tasvir betma-bet (butun) shakllanadi.
Bosmaga chiqarish mexanizmining ishlash tamoyiliga qarab qurilmalarni zarbali va zarbasiz harakatlarga ajratish mumkin. Zarbali

1-rasm. Bosmaga chiqarish qurilmalarining tasvir elementlarini shakllantirish ketma-ketligiga qarab tasniflanishi.
harakat mexanizmli printerlarda tasvirlarning elementlari yoki alohida belgilari tashuvchining (qog‘oz) yuza qatlamiga bo‘yoq tasma orqali relyef shaklining (igna massivlari, literlar va h.k.) jismoniy harakatlanishi yo‘li bilan shakllanadi. Bundan tashqari zarbali harakat printerlari axborot tashuvchilarda o‘ziga xos kichik bo‘rtma naqshni shakllantiradi.
Bunday tamoyilda ishlaydigan printerlarga matritsali printerlar tegishli. Lazerli, oqimli va termik printerlarda zarbasiz harakat mexanizmi ishlatiladi.
Olinadigan tasvirning rangiga qarab printerlarni bir rangli, ko‘prangli va to‘liq rangli (rangli) turlarga bo‘lish mumkin (2rasm).

2-rasm. Olinadigan tasvirning rangiga qarab printerlarning tasniflanishi.
Printerning monoxrom modellari faqat bir rang (faqat qora rang bo‘lishi shart emas) elementlaridan tashkil topgan tasvirlarni shakllantirish imkonini beradi. Ko‘p rangli printerlar bir necha aniq ranglardan tashkil topgan tasvir elementlarini shakllantira oladi (ularning rangi ikkitadan sakkiz va undan ortiq xilgacha turlanishi mumkin), biroq bu bilan ushbu ranglarni aralashtirib, ranglarning oraliq nozik farqlariga erishib bo‘lmaydi. Rangli printerlarda ham tasvir bir qancha tayanch ranglar asosida shakllanadi (to‘rt xildan to‘qkiz xilgacha). Rangli printerlar foydalanilayotgan bo‘yoqlarni kerakli nisbatlarda aralashtirib, keng spektrdagi, ranglarning turli nozik farqlarini aks ettirish imkonini beradi.
Ko‘p rangli va rangli printerlar tasvirni tashkil etuvchi rangli elementlarni kiritish ketma-ketligiga qarab bir o‘tishli va ko‘p o‘tishli turlarga bo‘linadi. Bir o‘tishli qurilmalarda tasvir elementlarida ishlatilayotgan barcha ranglar bir marta o‘tishda kiritiladi. Ko‘p o‘tishli printerlarda rangli qatlamlar ketma-ket ravishda birin-ketin kiritiladi.