1. portlovchi moddalarni joylashtirish portlashni qo‘ZG‘atish vositalarini joylashtirish

Portlovchi materiallarni sinash usullari

Reja:

1. PORTLOVCHI MODDALARNI JOYLASHTIRISH

2. PORTLASHNI QO‘ZG‘ATISH VOSITALARINI JOYLASHTIRISH (UPAKOVKALASH)

3. PORTLOVCHI MATERIALLAR SAQLANADIGAN OMBORLAR
4. PORTLOVCHI MATERIALLARNI TASHIB KELTIRISH VA YETKAZIB BERISH

PORTLOVCHI MODDALARNI JOYLASHTIRISH

Texnikaviy shart-sharoitlar va GOST talablariga muvofiq ko‘mir shaxtalarida portlatish ishlarini olib borishda faqat potronlangan port- lovchi moddalarni qo‘llashga ruxsat etiladi.

7.1-jadval

№	Portlovchi moddalar	Patrondagi PM zichligi, g/sm^3	Patron diametri, mm	Patron massasi, g	Patron uzunligi, sm
1	Ammonitlar ПВЖ-20; T-19; АП-5ЖВ	1,1-1,2	36-37	200 250 300	18-16 22-20 26-24
2	Uglenitlar Э-6; №5	1,1-1,3	36-37	200 250 300	18-15 22-19 26-22
3	Ammonit 6-ЖВ; dinof- tolit-200	1,1-1,2	36-37	200 250 300	18-16 22-30 26-24
		1,1-1,2	31-32	200 250 300	23-27 29-27 35-32
4	Ammonal, skalniy am- monal (tog‘ jinslari uchun)	0,95-1,1	36-37	200 250 300	20-18 25-22 30-26
5	Ammonal №3	0,95-1,1	31-32	200 250 300	27-23 34-29 40-35
6	Detonit M	1,1-1,3	36-37	200 250 300	18-15 22-19 26-22
		1,1-1,3	31-32	200 250 300	23-29 29-25 35-30
7	Skalniy ammonit №1 (tog‘ jinslari uchun) (presslangan)	1,43-1,56 1,43-1,56	36-37 44-45	250 400	17-16 18-17

Portlovchi moddalar texnik shart-sharoitlar va GOST talablariga muvofiq 150±7, 200±10; 250±12 va 300±15 gramm massali patronlar- da ishlab chiqariladi. Saqlagichli portlovchi moddalar 36–37 mm dia- metrli patronlarda ishlab chiqariladi.
Saqlagichsiz portlovchi moddalarda detonit patronining dia- metri 23–24 mm dan kam bo‘lmasligi, qolgan boshqa portlovchi moddalarda esa 31–32 mm dan kam bo‘lmasliga kerak. Tik shax- ta stvollarini o‘tishda diametri 45 mm bo‘lgan maxsus patronlar- dan foydalaniladi. Patron uzunligining uning diametri, og‘irligi va portlovchi moddalarning zichligiga bog‘liqligi 7.1-jadvalda keltiril- gan.
Portlovchi moddalar 2–2,5 o‘ramli qog‘oz gilzaga, detonitlar faqat pergamentli qog‘ozga patronlanadi. 100 g portlovchi moddani diametri 31–32 mm etib patronlash uchun 2 g qog‘oz sarflanadi, pat- ron diametri 36–37 mm bo‘lsa, 3 g dan ko‘p bo‘lmagan, detonit pat- roni uchun 2,5 grammdan ko‘p bo‘lmagan qog‘oz sarflanadi.
Portlovchi modda patroni yupqa qatlamda yoppasiga nam o‘tkazmaydigan 20–30% petrolatumli parifin aralashmasi bilan qoplanadi. Namdan izolatsiyalovchi qoplamaning og‘irligi patron- da 2,5 g dan ko‘p emas va 100 g portlovchi moddalar uchun 1,3 g dan ko‘p emas.
Har xil guruhdagi portlovchi moddalarning farqlanishini oson- lashtirish uchun ularning patronlari turli rangdagi qog‘ozlar- ga o‘raladi: ko‘mir va tog‘ jinslarini portlatish uchun ruxsat etilgan saqlagichli portlovchi moddalar patroni sariq rangda, faqat tog‘ jinsla- rini portlatishga yo‘l qo‘yilgani saqlagichli portlovchi modda patroni ko‘k tusda, metan gazi va chang portlash xavfi bo‘lmagan kavjoy va shaxtalarda qo‘llaniladigan saqlagichsiz portlovchi moddalar patroni qizil rangda, faqat ochiq usulda ishlatiladigan konlarda portlatish ish- lari olib borishda qo‘llanishga ruxsat etilgan portlovchi moddalar pat- roni oq rangdagi qog‘ozga o‘raladi yoki shunday etiketka yopishtiril- gan qoplarda ham bo‘lishi mumkin.
Portlovchi moddalar patronini tayyorlashda tabiiy tola rangida- gi qog‘oz gilzaning tashqi qatlamiga mazkur portlovchi modda uchun belgilangan rangdagi belgi qo‘yiladi. Har bir patronning sirtqi qis- miga o‘chmaydigan rangda portlovchi moddani ishlab chiqaradigan zavodning indeksi, portlovchi modda nomi yoki markasi, chiqaril- gan partiya nomeri, tayyorlangan oy, sana, yil, patronning og‘irligi va
uning nomeri yozib qo‘yiladi. Bir pachkadagi patronlarning massasi- ga bog‘liq holdagi soni:

Patron massasi, g 200	250	300
Pachkadagi patronlar soni 10; 15	8; 10; 12	10
Pachkadagi PM massasi, kg 2; 3	2,2; 5,3	3

Portlovchi modda pachkasi o‘ralgan qog‘ozga o‘chmaydigan rang bilan PM tayyorlaydigan zavodning indeksi, portlovchi moddaning nomi, pachkaga joylashtirilgan patronlar nomeri va shu portlovchi modda uchun belgilangan, boshqalardan farq qiluvchi rangli chiziq bo‘lishi shart. Barcha portlovchi moddalar joylashtirilgan pachka- lar namlikdan izolatsiyalovchi 20–30% li petrolatum va parafin ara- lashmali tarkib bilan qoplanadi. So‘ng qalinligi 100–150 mm bo‘lgan polietilen qopga joylashtiriladi. Qopning choklari va og‘zi germetik yopiq bo‘lishi kerak. Portlovchi modda pachkalari solingan polietilen qoplar yog‘och yashiklarga joylashtiriladi. Har bir yashikdagi port- lovchi moddalar massasi patronlar massasi 200–250 g bo‘lganda 30 kg, massasi 300 g bo‘lganda 33 kg bo‘lishi kerak. Portlovchi modda- lar solingan yashiklar ishlab chiqaruvchi zavodning plombasi bilan iste’molchilarga jo‘natiladi.
Kafolatlangan foydalanish muddati uch oy bo‘lgan portlovchi moddalarda namlik miqdorining ortishiga yo‘l qo‘yiladi. Bunday namlik miqdorining yer osti portlatish ishlarida qo‘llaniladigan ammiak-selitrali portlovchi moddalar uchun 0,5% gacha ortishi- ga yo‘l qo‘yiladi. Tarkibida nitroefirlar bo‘lgan detonitlar, uglenit- lar namlik miqdorining 0,75% gacha ortishiga ruxsat etiladi. Za- voddan ishlab chiqarilgan kunidan boshlab, kafolatlangan muddati saqlagichli portlovchi moddalar uchun kamida 6 oy belgilangan bo‘lsa, saqlagichsiz portlovchi moddalar uchun kamida 12 oy deb belgilangan.