1 O‘zbekiston Respublikasining Kadrlar tayyorlash milliy modeli va uning mohiyati

10 bilet

1) O‘zbekiston Respublikasining Kadrlar tayyorlash milliy modeli va uning mohiyati

Inson mohiyati moddiyat va ma’naviyatning tutashuvida namoyon bo’ladi. Har bir shahs, har bir ijtimoiy guruh yoki toifa, har bir elat, millat va mintaqa halqlari o’z tabiati bilan yaratilgan. Zero, ma’naviyat va uni anglash masalalariga oqilona, konkret sharoitni hisobga olib yondashish — komil insonni tarbiyalashning yangi yo’llarini ochishda muhim ahamiyatga ega. Bedil aytganidek, me’mor dastlabki g’ishtni to’g’ri qo’ymasa, binoning boshi yulduzlarga etsa ham, u qiyshiq bo’lib qolaveradi. Shunday ekan, jamiyatda inson o’rni uning moddiy boyliklari bilan emas, balki yuksak ma’naviy qiyofasi bilan belgilanadi. Binobarin, ma’naviyat — ajdodlarni avlodlarga, tarihni bugunga, bugunni kelajakka bog’lovchi ko’prik. U ota-bobolarimizdan meros jamiki noyob fazilatlar, qadriyatlar va an’analarning majmui, qolaversa, ular to’plagan tarihiy-ijtimoiy tajriba va barcha qarashlarni o’zida mujassam etadi.
"O’zbekiston yoshlar ittifoqi,—deb ta’kidladi davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoev "Kamolot" YoIH IV qurultoyidagi nutqida,—jahon madaniyati rivojiga beqiyos hissa qo’shgan buyuk ajdodlarimiz merosiga hurmat, unga munosib bo’lish tuyg’usini shakllantirish, bu bebaho boylikni chuqur o’rganish va keng targ’ib etishga qaratilgan mazmundor, ta’sirchan loyihalarni amalga oshirishda tashabbus ko’rsatishi nur ustiga nur bo’lur edi".
Darhaqiqat, jahonga mashhur ajdodlarimiz — buyuk davlat arboblari, sarkarda Amir Temur, Bobur Mirzo, Mirzo Ulug’bek, Jaloliddin Manguberdi nafaqat mardlik, adolatparvarlik, insonparvarlik, ilm-fan bobida o’rnak bo’lganlar, balki o’z askarlari, bo’lajak el-yurt himoyachilari tarbiyasiga ham alohida e’tibor qaratganlar. Horazmiy, Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Forobiy, Alisher Navoiy, Furqat singari bashariyat sivilizasiyasi va uning porloq kelajagiga beqiyos, katta hissa qo’shgan buyuk mutafakkir ajdodlarimiz hamda din ilmida olamga dong taratgan Imom Buhoriy, Bahouddin Naqshband, Yassaviy kabi ulamolarimiz yoshlarga ma’naviy va jismoniy kamolot bo’yicha saboq berganlar.
2) Zamonaviy maktab o‘qituvchisining vazifalari
Sinf o'qituvchisi maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkillashtirish, muvofiqlashtirish va o'tkazish bilan shug'ullanadigan o'qituvchi, maktabning ta'lim tizimidagi etakchi shaxslardan biridir.
Sinf o'qituvchisining asosiy maqsadi, tarbiyaning umumiy maqsadi doirasida, maktab o'quvchilarining shaxsiyatining individual rivojlanishini, madaniyat dunyosining ochilishini, zamonaviy madaniyatni dunyoga tanitishni, madaniy qadriyatlar bilan tanishishni va madaniyatda yashash muhitini va hayotga tatbiq etish usullarini tanlashda yordam berishdan iborat. Sinf o'qituvchisi o'quv faoliyati bilan shug'ullanadi, u o'quv jarayonining markaziy shaxsidir. K.D ko'ra. Ushinskiy, "ta'limda hamma narsa o'qituvchining shaxsiga asoslangan bo'lishi kerak, chunki ta'lim kuchi faqat insonning tirik manbaidan chiqadi".
Sinf o'qituvchisi faoliyati o'quv yurtining ta'lim tizimidagi eng muhim bo'g'in, o'quvchilarga individual yondashuvni amalga oshirishning asosiy mexanizmi hisoblanadi. Zamonaviy vazifalar shundan kelib chiqadiki, har qanday turdagi ta'lim muassasasi dunyo hamjamiyatini, davlatni, respublikani, ota-onalarni - har bir bolaning maksimal darajada rivojlanishi, uning o'ziga xosligini saqlab qolish, uning iste'dodlarini ochib berish va normal ma'naviy, aqliy, jismoniy kamolot uchun shart-sharoitlarni yaratishni belgilab beradi (Jahon deklaratsiyasi). omon qolish, himoya qilish va rivojlantirish).
Sinf o'qituvchisi ushbu vazifalarni o'z o'quv yurtida amalga oshiradi:
1) o'quvchining individual rivojlanishini bevosita monitoringini amalga oshiradi;
2) har bir shaxsni shakllantirish uchun maqbul sharoitlarni yaratishga hissa qo'shadi;
3) barcha ta'lim kuchlarining o'zaro hamkorligi va hamkorligini tashkil etadi;
4) o'quvchilarning erkin va to'liq namoyon bo'lishi va qobiliyatlarini rivojlantirishga hissa qo'shadigan ushbu jarayonga kerakli tuzatishlar kiritadi;
5) talabalarni turli xil kommunikativ vaziyatlarga jalb qilgan holda individual va jamoaviy faoliyatning barcha turlarini tashkil etishga yordam beradi;
6) har bir bolaning ijtimoiylashuvini ta'minlaydigan ta'lim tizimi, atrof-muhit, jamiyat sifatida sinf jamoasini yaratish ustida ish olib boradi.
Sinf o'qituvchisining faoliyati aniq maqsadga erishadi va muayyan tizimda amalga oshirilgan taqdirda eng yaxshi natijani beradi. Sinf o'qituvchisi ish tizimi - bu ta'limning maqsad va vazifalaridan kelib chiqadigan o'zaro bog'liq bo'lgan ta'lim faoliyati majmui. Bu o'quvchilar uchun mumkin bo'lgan o'quv materiallarini puxta tanlash va ta'sirchan vositalar va usullardan mohirona foydalanishni o'z ichiga oladi.
Sinf o'qituvchisining faoliyati aniq maqsadga erishadi va muayyan tizimda amalga oshirilgan taqdirda eng yaxshi natijani beradi. Sinf o'qituvchisi ish tizimi - bu ta'limning maqsad va vazifalaridan kelib chiqadigan o'zaro bog'liq bo'lgan ta'lim faoliyati majmui. Bu o'quvchilar uchun mumkin bo'lgan o'quv materiallarini puxta tanlash va ta'sirchan vositalar va usullardan mohirona foydalanishni o'z ichiga oladi. Sinf o'qituvchisi faoliyatining asosiy bo'limlarini ko'rib chiqishga harakat qilamiz, ular birgalikda uning o'quv ishlari tizimini tashkil qiladi. Birinchidan, talabalarni o'rganish. Dars mashg'ulotlari odatda sinfdan va har bir talabadan individual ravishda boshlanadi. Natijada tarbiyaviy ishlarni to'g'ri, oqilona tashkil etish, individual yondashuvni amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratilmoqda. Talabalarni o'qitish butun o'qish davrida davom etadi.