1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

hujayradan 
tashqariga
chiqadi. Hujayradan yuzlab virus zarrachasi chiqadi. Gripp 
virusining chiqishi 5—6 sikldan iborat bo‘lib, 
30 soat
davom etadi, har bir sikl 
5—6 soatdan so‘ng boshlanadi. Lekin o‘simlik viruslari tashqariga chiqmay, 
hujayralarda to‘planadi va turli shakldagi kristallar hosil qiladi. 
Keyingi vaqtlarda virusologiyaning jadallik bilan rivojllanishi viruslar 
ko‘payishi va uning ba’zi tomonlariga ma’lum o‘zgarishlar kiritdi. Quyida shu
haqida so‘z yuritiladi. 
Hujayraga virus yuqtirilgandan so‘ng, virus zarrachasi hujayra ichida 
ko‘payadi va o‘ziga o‘xshash millionlab virus zarrachalarini hosil qiladi yoki 
hujayra irsiy moddasi bilan virus irsiy moddasi birlashib, ma’lum vaqtgacha virus 
zarralari hosil bo‘lmay hujayra normal hayot kechirishi mumkin (mo‘‘tadil 
viruslar). 
Virus hujayrada ma’lum vaqtgacha o‘zini namoyon etamaydi. Ammo 
birorta tashqi ta’sir (ultrabinafsha nurlar, rentgen nurlari, kimyoviy moddalar) 
virus nuklein kislotasini replikatsiyasini tormozlab turgan oqsil faktorni 
denaturatsiyalanishi natijasida, virus nuklein kislotasi hujayra DNKsidan ajralib, 
ko‘payib, o‘ziga o‘xshash virus zarrachalarini hosil qilishi mumkin. 
Virusning hujayraga kirishidan to ko‘payishigacha bo‘lgan davrni bir necha 
bo‘laklarga bo‘lib tekshiriladi. Birinchi davr - latent davri. Bu davrda virus 
zarrachalarining soni o‘zgarmaydi. Latent davrining 
birinchi yarmida 
virus 
zarrachalari hujayrada umuman uchramaydi va bu 
davr eklips 
(yo‘qolish) 
deyiladi. 
Ikkinchi davr 
- virus zarrachalari sonining oshish davridir. Bu davr 
virus zarralari hujayradan chiqishi bilan tugaydi. 
Virus hujayraga yuqtirilganda, dastlab virus zarrachasi hujayra yuzasiga 
yopishadi, ya’ni adsorbsiyalanadi. Bu protsess ham spetsifik xususiyatga ega 

---