1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
11 
16.
Viruslarni kelib chiqishi haqida qanday gipotezalarni bilasiz? 
 

---

 
 
12 
2-bob. Virusologiyaning rivojlanish tarixi 
2.1. Virusologiyaning viruslarni ochilishigacha bo‘lgan tarixi 
Virusologiya juda yosh fan bo‘lib uning tarixini boshlanganiga 100 yildan
oshdi xolos. Bu fan o‘ziga xos rivojlanish tarixiga ega, chunki viruslarning 
ochilishidan ancha ilgari ular qo‘zg‘atadigan kasalliklar o‘rganila boshlangan. 
Ular ko‘pgina tarixiy materiallarda o‘z aksini topgan. Jumladan, Eduard 
Djennerning(1749-1823 yy.)
chechak va Lui Pasterning (1872-1895 yy.) (65)
qutirish kasalligi bo‘yicha qilgan ishlari buning yaqqol isbotidir. Qadim 
zamonlardan ma’lumki chechak kasalligi millionlab odamlarni yostig‘ini
quritgan.
 
Bu kasallik haqidagi ko‘plab ma’lumotlar Xitoy va Xindistonning 
qadimiy qo‘lyozmalarida uchraydi. Adabiyot ma’lumotlariga qaraganda, birinchi 
chechak kasalligining epidemiyasi Evropada eramizning VI asrida bo‘lib o‘tgan. 
Keyinchalik bu kasallik eramizni 17 asrida barcha kontinentlarga yoyilgan. M., 
Shimoliy Amerikaning Massachusets shtatida (1617-1619 yy.) aholining o‘ndan 
to‘qqiz qismi, Ispaniyada (1707 y.) chechak epidemiyasidan so‘ng 57000 
odamdan 17000 odam qolgan, Isthem shahrida (1763 y.) 1331 ta odamdan 4
kishi qoladi. Shu sababli chechak bilan kurashish eng dolzarb masala bo‘lib 
kelgan. Chechakka qarshi emlash ishlari ham qadimiy Xitoy va Xind 
qo‘lyozmalarida ma’lumligi eslatiladi. Evropada chechakkka qarshi emlash -
variolatsiya 17 asr o‘rtalariga kelib, Xitoy, Uzoq Sharq va Turkiyada emlash
undan ham erta - ilgaridan qo‘llanilishi eslab o‘tiladi. Variolatsiyaning mohiyati 
engil kasallangan odamdagi chechakning suvli pufakchasidagi (pustula)
suyuqlikdan olinib sog‘lom odam terisidagi mikrojarohatga yuqtiriladi. Yuqtirish 
natijasida mazkur odamda engil kasallanish kuzatiladi. Bu usul bilan og‘ir 
formadagi chechak bilan kasallanishni oldi olinadi. Ammo bu usulda chechakning 
og‘ir formasi bilan kasallanish ehtimoli qoladi va emlangan odamlarda o‘lim
10% ni tashkil qiladi. Angliya vrachi Eduard Djenner kasallikni oldini olishda 
o‘z ishlari bilan revolyusiya qiladi, ya’ni u sigir chechagi bilan kasallangan 
odamlarni kasallik engil kechishi va ular chechak kasalligini og‘ir formasi bilan 
umuman kasallanmasligini kuzatadi. 1796 yil may oyida Djenner umuman 
chechak bilan kasallanmagan Djeyms Fipsning jarohatiga sigir chechagi bilan 
kasallangan Sara Salmesning pustulasidagi suyuqlikdan o‘tkazadi (65). 

---