1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
1.3. Virusologiya sohasidagi ba’zi kashfiyotlar
Avvaldan v
iruslar mikrodunyosini o‘rganish virusologiya sohasida 
ishlaydigan olimlarnigina emas, balki viruslar umumbiologiya muammolarni 
echishda ham eng qulay ob’ekt bo‘lib kelganliklari sababli biologiya, molekulyar 
biologiya, genetika, molekulyar genetika, boshqa sohadagi tadqiodchilarning ham 
diqqat markazida bo‘lib kelmoqda. 
Viruslarni sodda tuzilishga egaligi, sirliligi, paradoksal xususiyatlari uni 
umumbiologiya masalalarini echishda bebaho ob’ekt ekanligini ko‘rsatdi. Har 
yili viruslarni tabiati, o‘zgaruvchanligi, odam organizmining viruslardan 
himoyalovchi faktorlar, viruslarni diagnostikasi va identifikatsiya qilish, odam, 
hayvon va o‘simliklarni virus kasalliklariga qarshi kurash choralari haqida, 
yangi, ilgari ma’lum bo‘lmagan viruslarni ochilganligi haqida cheksiz
ma’lumotlar oqimlari to‘planib bormoqda. Hozirgi kunda viruslar mediklar, 
veterenarlar, fitopatologlar, genetiklar, fiziklar, ximiklar, kristallograflar va
hayotni paydo bo‘lishi muammolarini o‘rganadigan faylasuflarni ham tadqiqod 
qiladigan markaziy ob’ektiga aylandi. Ular zamonaviy fanlarni kardinal 
muammolarini echishda, ya’ni oqsil, nuklein kislotalarni hujayradagi biosintezi 
mexanizmlarini o‘rganishda tengi yo‘q ob’ekt bo‘lib xizmat qilmoqda. 

---

 
 
10 
Bularni hozirgi kunda virusologlar tomonidan qabul qilingani va viruslar 
xususiyatlarini to‘la aks etdiradigani Rossiya Meditsina fanlari Akademiyasinig 
akademigi, Virusologiya institutining direktori bo‘lgan akademik V.M. Jdanov 
(15) tomonidan viruslarga shu vaqtgacha berilgan ta’riflar asosida va ularni 
oxirgi fan yutuqlariga asoslanib viruslarga quyidagicha ta’rif beradi: “Viruslar - 
tabiatning yaratgan mikroskopik, molekulalarga yaqin bo‘lgan, o‘ziga xos 
parazitlik qilib yashaydigan, xilma-xil, ko‘p sonli guruhlarga ega, nuklein 
kislotasining sintezi har xil darajada hujayraga bog‘liq bo‘lgan, hujayra oqsil 
sintezi va energetik sistemasiga esa to‘la bog‘liq bo‘lgan va mustaqil 
evolyusiyaga uchraydigan avtonom genetik strukturalar bo‘lib,
 
saltanatiga 
birlashgan hayotning hujayrasiz formasidir”.
To‘plangan ma’lumotlarni barchasini umumlashtirib viruslarga 
quyidagicha ta’rif bersa bo‘ladi degan fikrga kelish mumkin: