1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

d)
Virus tozalashdagi boshqa qo‘shiladigan moddalar. 
Ribosomalarni 
shiradan yo‘qotish uchun Sa 
++
va Mg
++
ionlarini bog‘laydigan xelat moddalari va 
etilendiamintetra atsetatni (EDTA) ekstraksiya buferiga qo‘shiladi. 
Ko‘pgina virus zarralari agregatsiyaga moyil bo‘ladi, bu holatni ekstraksiya 
qiladigan buferga detergent olioksietilensorbita fnmonoleat (tvin 80) qo‘shib 
yo‘qotish mumkin. Brekke (5) fikricha arpaning chiziqli mozaikasi virusi N-
metil-N-oleoiltauratning natriyli tuzi (igepon T-73) qo‘shilgan buferda yaxshi 
dispersiyalanadi. Ko‘pgina potiviruslarni ajratganda 0,5M mochevinaning 
buferda bo‘lishi yaxshi natija beradi (5). CHunki mochevinaning past 
konsentratsiyasi gidrofob, vodorod bog‘larini kuchsizlantirsa kerak. 
O‘simlik shirasidagi fenol birikmalarining oksidlanishidan hosil bo‘ladigan 
polifenoloksidaza, tanninlar ba’zi (bodring mozaikasi virusi) viruslarning 
faolligini yo‘qotadi. Bunday hollarda o‘simlikni maydalash vaqtida buferga 2% - 
li nikotin eritmasi yoki har xil qaytaruvchi moddalar (sulfit, tioglikolat, 
merkaptoetanol yoki ditioreytol) qo‘shiladi. 
 
4.3. Virus tozalash metodlarining imkoniyatlari haqida 
 
Stir o‘zini “Viruslarni tozalash” (6) obzorida virus tozalashni juda ko‘p 
tomonlarini atroflicha muhokama qiladi va viruslar morfologiyasi, kimyoviy va 
fizik-kimyoviy xususiyatlaridagi farqlar asosida quyidagi tozalash metodlarini 
taklif qiladi. 
1
.
3arralarning
o‘lchamlariga asoslanib fraksiyalarga ajratish: 
a) agar, agaroza va sefadeks gellarida filtrlash, 
b) quruq agar va sefadeksga adsorbsiyalash, 
v) cho‘ktirish. 
2.Zarralarni shakllariga qarab fraksiyalarga ajratish: 
a) agar va sefadeks kolonkalarida filtrlash, 
b) biror moddaning gradent konsentratsiyasida sentrifugalash.