1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Viruslarning tabiati. 
Viruslar haqida mutaxassis olimlarning fikrlari bilan 
tanishgandan so‘ng endi viruslar tabiati haqida qisqacha muloxaza.
 
Viruslarning 
tabiati to‘g‘risida bir qancha gipotezalar bor. Birinchi gipotezaga muvofiq, 
viruslar hujayraviy tuzilishga ega bo‘lmagan sodda formalardan kelib chiqqan 
deyiladi. Ikkinchi gipotezaga muvofiq, viruslar degeneratsiyaga uchragan 
mikroorganizmlardir deyiladi. Uchinchi gipotezaga muvofiq, viruslar hujayra 
komponentlarining hosilasidir deb tushuntiriladi. 
Viruslar boshqa organizmlar singari bir xil tipdagi molekulalardan tashkil 
topganligi bioximiyaviy tekshirishlarda isbotlangan. Boshqa organizmlarga 
qaraganda viruslarning genetik jihatdan moslanishi yuqori turadi, ehtimol genomi 
kichik, replikatsiya darajasi yuqori bo‘lganligi uchun shundaydir. 
Hayvonlar virusi ham yuqori darajadagi genetik moslanish xususiyatiga 
ega, ularda komplementatsiya, rekombinatsiya, psevdorekombinatsiya, satelitizm 
uchraydi. 

---

 
 
170 
Shunday 
qilib, 
viruslar 
hujayrasiz 
organizmlar 
bo‘lib, boshqa 
organizmlardan shakli, xususiyatlarining turli - tumanligi, bu virusning har xil 
organizmlarda turli kasallik alomatlarini namoyon qilishi va ular tarkibida 
faqatgina bir xil tipdagi nuklein kislotasi uchrashi bilan farq qiladi. U o‘zida 
modda va tirik organizm xususiyatlarini namoyon etadigan va faqat tirik 
to‘qimadagina ko‘payadigan hayot formasidir. Yuqoridagilarni umumlashtirgan 
holda viruslarni tarifini quyidagicha keltirish mumkin bo‘lsa kerak:
 
 “Viruslar organizm, hatto o‘ta kichik organizm - mikroorganizm 
ham bo‘lmagan, minimal organizmlar bo‘lgan mikoplazmalar, rikketsiylar 
va xlamidiylar kabi o‘z oqsil sintezlovchi sistemalariga ham ega bo‘lmagan,