1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Nuklein kislotaning ajralishi. 
Virusning yuqumlilik xususiyati namoyon 
bo‘lishi uchun albatta virus nuklein kislotasining oqsil qavatidan ajralib chiqishi 
zarur. Infeksiya jarayonining ma’lum bir stadiyasida virus nuklein kislotasi oqsil
qavatidan to‘la ozod holda bo‘ladi. 
Bu fikrni bildirishga asos bo‘lib quyidagi tajribalar natijasini aytish mumkin, 
ya’ni virus bilan kasallangan hujayradagi virusni infeksion jaraen siklining 
ma’lum stadiyasida ma’lum vaqtdan so‘ng olingan ekstraktda ekstraktidagi ona 
nuklein kislota nukleazalarning gidrolitik ta’siriga sezgir bo‘ladi (aslida esa virus 
nukleoproteidi tarkibidagi nuklein kislota odatda nukleazaning ta’siriga rezistent 
bo‘ladi). Virus nuklein kislotasini nukleazaga sezgir erkin nuklein kislota holatiga 
o‘tishi infeksion jarayonning eng erta stadiyasida sodir bo‘ladi. Boshqa vaqtlarda 
esa bu holat ancha kechga cho‘ziladi. Virus nuklein kislotasini erkin holatga
o‘tishi, virus nukleoprteidini deproteinizatsiyasi hali yaxshi o‘rganilmagan. 
Ammo ba’zi bu jarayon mexanizmlari har xilligi ancha oydinlashgan. Ba’zi 
faglarda DNK ning hujayraga kirish mexanizmlari murakkabligi ma’lum. 
Hujayraga kirgan virus nukleoproteidini hujayra fermentlari yordamida oqsilini 
emirilishi mumkin. Bu fermentlar virus genomida yoki hujayra genomida 
kodlangan bo‘lishi mumkin. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, infeksion jaraenning boshlanishi uch 
asosiy bosqichdan - hujayraga virusni adsorbsiyasi, virus zarrasining 

---

 
 
140 
modifikatsiyasi va virus nuklein kislotasini ajralib chiqishidan iborat. Ikkita 
oxirgi stadiyada 
eklips stadiyasi
namoyon bo‘ladi. 
17-rasm. T-juft faglar DNKsining hujayraga kirishining asosiy bosqichlari 
sxemasi (1).