1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Virus nuklein kislotasini hujayraga kirishiga ba’zi misollar
.
a) T-juft faglar
. Birinchi stadiya bu fag o‘simtasidagi fibrillarni maxsus 
hujara devorining retseptorlariga yopishishi. Fag adsorbsiyasining tezligi 
temperaturaga deyarli bog‘liq bo‘lmasa ham, ammo hujayra suspenziyasidagi 
muhit tarkibiga juda sezgir bo‘ladi. Muhitning boshqa tarkibiy qismlari 
adsorbsiya jarayoniga sezilarli ta’sirga ega. Ba’zi bir faglarning shtammlari 
hujayraga triptofan aminokislotasi bo‘lsagina yopishadi. Taxmin qilinishicha 
triptofan 
aminokislotasi 
fag 
o‘simtasidagi fibrillarini ayrim aktiv 
konfiguratsiyaga ega bo‘lishi uchun zarur. Fibrillarni aktiv konfiguratsiyaga ega 
bo‘lishida 
fol
kislotani hosilalari rol o‘ynaydi, agar ular kimyoviy modifikatsiya 
qilinsa ham fagni hujayraga yopishishi buziladi. 
SHu stadiyada fag zarrasi o‘zini oltita fibrillari bilan hujayra devoriga 
yopishadi, fag o‘simtasidagi bazal plastinka hujayra devoridan 1000 A 
uzoqlikdagi masofaga joylashadi. Fibrillar ma’lum egiluvchanlikka ega bo‘lsa 
kerakki, o‘zini hujayra devori bilan birikkan bo‘lishiga qaramasdan, u fag 
zarrasini ma’lum masofada harakatchanligiga imkon yaratib beradi. Bu harakatlar 
broun kuchlari hisobiga amalga oshadi oqibatda fag zarrasini hujayra devoriga 
100 A cha masofaga yaqinlashtiradi. Fag zarrasini fiksatsiyalanishini ta’minlash 
bazal plastinkaning o‘simtalari orqali mahkamlanadi. Taxmin qilinishicha 
fibrillarni distal uchlaridagi retseptorlar kabi bazal plastinkanin o‘simtalarini 
uchlari ham retseptorlarga ega bo‘lishi mumkin. Demak fag zarrasi bir emas ikki 
tipdagi retseptorlarga ega deyish mumkin. 
Endi fag zarrasini modifikatsiyasi boshlanadi. Bu modifikatsiyaning
ko‘rinadigan modifikatsiyasi bazal plastinka konfiguratsiyasini o‘zgarishidan 
bilinadi. Agar fag zarrasini intakt (asl) holatida oltiburchakli ko‘rinishga ega 
bo‘lsa, modifikatsiyalangan bazal plastinkani ko‘rinishi endi oltiburchakli yulduz 
ko‘rinishiga ega bo‘ladi. SHu bosqichda yoki sal kechroq plastinkaning 
markazidagi “tiqin” yo‘qoladi, uning funksiyasi sterjen kanalini berkitishdan 
iborat bo‘lsa kerak deb taxmin qilishadi. 

---