1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
107 
molekulyar massali monomerlarga dissotsialanadi. Bu monomerlar bitta 
polipeptid zanjiridan tuzilgan bo‘lib 158 ta aminokislota qoldig‘idan iborat 
bo‘ladi. 
Kasparni olgan natijalari asosida aytish mumkinki A-oqsil molekulasi siklik 
tuzilgan trimerdan tashkil topgan. Keyinchalik A-oqsili preparatida trimerlardan 
tashqari dimerlarni bo‘lishi tasdiqlandi. Ishqoriy degradatsiyani keyingi 
komponenti 
bu 
ettita 
subbirlikdan 
tuzilgan 
(geptamer), 
konstanata 
sedimentatsiyasi 8 S lik agregatlatlar topilgan (A-oqsil + geptamer) bloklar 
bo‘lib, ular virus korpuskulasidan ajralib chiqqandir. YAna bir stabil
agregatlardan 34 subbirlikdan tuzilgan 18-22 S lik agregatni aytish mumkin. Bu 
agregatni o‘lchami elektron mikroskopda kuzatish imkonini beradi. Bu
fragment disk shaklida bo‘lib, uni markaziy bo‘shliqqa ega, diametri TMV ni 
diametriga mos keladi. Bu fragment ikki yassi diskdan iboratdir. Har bir disk 
tarkibida 17 ta subbirlik mavjud. Bu “yarim- disklar” yo‘nalishlari bir-biriga 
teskari tomonga qaratilgandir. Demak, 18-22 S agregat “juft-disk” strukturasiga 
ega bo‘ladi. Ishqoriy degradatsiyada juft disklardan tashqari siklik fragmentlar 
ham ajraladi, ular 49 subbirlikdan tashkil topgan bo‘lishlari mumkin, ularni 
koeffitsient sedimentatsiyasi 30S ni tashkil qiladi. Ularni molekulalari juft 
disklardan farqli o‘laroq spiralsimon joylashish pritsipiga amal qiladi. Bulardan 
tashqari degradatsiyada yanada kattaroq agregatlar ajraladi (130-170S). TMV 
ning degradatsiyasini o‘rganish uni A-oqsil trimerlari zarrachani bir uchidan
ajralaboshlasa, undan keyin katta molekulali agregatlar ajralaboshlaydi 
(Ilova,17-22-rasm). 
Virus preparatiga qattiq ishlov berilsa zarrani ikki tomonidan oqsil 
ajralaboshlaydi, ba’zan zarrachani o‘rtasidan ham ajralishi mumkin.
11-rasm. TMV ning fenol bilan qisman ishlov berilishi natijasida virus 
zarrasidan subbirliklarni ajralib chiqqandan so‘nggi holatini elektron 
mikrofotografiyasi: 

---