1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

3. Maydonni geromertrik niverlirlash
Biron terkisrok joyning rerlerfi gorizontallar bilan tasvirlangan planini olish kerrak bulsa,
bu joyning yuzasi niverlirlab chikiladi. Agar niverlirlanadigan joy uzunasiga davom etgan
bulsa, bu joyning urtasidan niverlirlash chizigi olinadi va chizikka nisbatan kundalang
chiziklar berlgilanadi. Joyning kundalang chizikdagi past-baland nuktalarni koziklar bilan
berlgilab, bu nuktalar nverlirlanib chikiladi. Agar joy yasern va kerng bulsa, u
kvadratlarga bulib niverlir lanadi. Bu usulda niverlirlanadigan joy terodolit yoki ekkerr
yordamida kvadratlarga bulib chikiladi. Kvadrat tomonlarining uzunligi joyning rerlerfiga
boglik bulib, kvadratlarning tomoni past-baland joylarda 10 mertrgacha terkis joylarda
100 mertrgacha bulishi mumkin. Kvadrat uchlariga ikkita kozik (birinchisini err bilan
baravar, ikkinchisini errdan bir oz balandrok kilib) kokiladi. Bu kvadrat tomonlarining
gorizontal chiziklari xarflar bilan (a,b,v....), verrtikal chiziklari esa rakamlar bilan
berlgilanadi. (1,2,3,4,5...). ERrdan bir oz balandrok kilib kokilgan korovul kozikka kvadrat
uchlarining nomi yoziladi. Bu nom -uzaro kersishish natijasida shu nuktani xosil kilgan
chiziklarning berlgilaridan iboratdir. M: chizmadagi S-nuktaning nomerri 2v,K-nuktaniki

---

95
esa Zg buladi va xakozo. Joyni kvadratlarga Bulishda shu joyning Abrisi xam chizib
boriladi.
1 2 3 4 5 6
1
2
3
4
5
14 15 16 17 6
13 18 19 20 7
12 11 10
9
8
1 2 3 4 5 6
1-шакл
Agar kvadratning xar bir tomoni 100 mertrdan bulsa, u vaktda xar-bir kvadrat aloxida -aloxida
niverlirlanadi. Buning uchun kvadrat urtasiga niverlir, kvadrat uchlariga reryka urnatiladi.
Rerykaga karab niverlirdan olingan sanoklar niverlirlash sxermasidagi tergishli nukta yoniga
erziladi.
Birinchi kvadratda ish tamom bulganidan sung asbob ikkinchi kvadratga urnatiladi. Xuddi shu
kabi barcha Kvadrat uchlari niverlir-Lab chikiladi. Ba'zi bir Kvadratlar ichiga niverlir urnatmasdan
kushni kva-dratdan turib xam niverlirlash mumkin, kachon-ki rerlerf ancha terkis-bulsa. Agar
kvadrat to-monlari kiska bulsa, asbobni bir nuktaga urnatib, bir vaktda bir nercha
kvadratning uchi niverlirlanadi.