1. Nemis korporativ boshqaruv modelining mohiyati va uning o’ziga xos xususiyatlari

Тармоқ (япон) модел:
Япон модели мазмунига кўра америка моделига ҳам, германия моделига ҳам ўхшамайди, бироқ иккала моделнинг айрим хусусиятларини ўз ичига олган:
- директорлар кенгаши таркибида мустақил директорлар бўлмасдан, Кенгашнинг барча аъзолари юқори бошқарув органи вакиллари ёки эски бошқарувчилардир;
- акциядорлик сармоясини асосан йирик инвесторлар ташкил қилиб, ягона саноат гуруҳига аъзо бўлган компанияларнинг ўзаро акцияларига эгалик қилиш ҳолати муҳим ўрин тутади.
- шахслараро муносабатлар кучли муҳим аҳамиятга эга;
- инсайдерларнинг етакчилиги.

Акциядорлик жамиятларини бошқаришнинг немисча модели инглиз-америкача моделдан катта фарқ қилади. Лекин японча модел билан айрим ўхшашликлар мавжуд.

Банклар немис корпорацияларининг узоқ муддатли акциядорлари ҳисобланишади ва японча моделдаги каби банклар вакиллари Кузатув кенгашига сайланишади. Бироқ, банклар вакиллари Кузатув кенгашига фақат танглик вазиятларида жалб этиладиган японча моделдан фарқли ўлароқ немис корпорациялари кенгашида банкларнинг вакиллиги доимий равишда давом этади. Германиянинг учта йирик универсал банки (яъни кенг доирадаги хизматларни кўрсатувчи банклар) асосий ролни ўйнайди; мамлакатнинг айрим вилоятларида давлат банклари асосий акциядорлар ҳисобланишади.
Немисча моделни бошқа моделлардан ажратиб турувчи учта асосий хусусият мавжуд. Шундан иккитаси – бу Кузатув кенгашининг таркиби ва акциядорларнинг ҳуқуқлари.
Биринчидан, немисча модел Бошқарув (ижро этувчи кенгаш) (корпорация амалдорлари, яъни ички аъзолар) ва кузатв кенгаши (корпорация ишчилари, хизматчилари ва акциядорлар)дан таркиб топган икки палатали Кенгашни назарда тутади. Ушбу икки палата мутлақ ажратилган: ҳеч ким бир вақтнинг ўзида Бошқарув ва кузатв кенгашининг аъзоси бўлиши мумкин эмас.
Иккинчидан, кузатув кенгашининг сони қонун билан белгиланади ва у акциядорлар томонидан ўзгартирилиши мумкин эмас.
Учинчидан, Германияда ва немисча моделни қўлловчи бошқа мамлакатларда акциядорларнинг овоз бериш ҳуқуқлари қонун билан чекланган, яъни акциядор йиғилишда эга бўлган овозлар сони чекланган бўлиб, у мазкур акциядор эга бўлган акциялар сонига мос келмаслиги мумкин.
Немис корпорацияларининг аксарияти банклар томонидан молияланишни афзал кўришади, шунинг учун фонд бозорини капиталлаштириш даражаси немис иқтсодиётининг қудратига нисбатан анча паст. Германияда якка тартибдаги акциядорлар фоизи жуда паст бўлиб, у мамлакат инвестиция сиёсатининг умумий консерватизмини акс эттиради. Шунинг учун акциядорлик жамиятини бошқариш таркибида асосий иштирокчилар, хусусан, банклар ва корпорациялар ўртасидаги алоқалар ривожланган.
Тизим қандайдир даражада майда акциядорларга нисбатан қарама-қарши хусусиятга эга: бир томондан, у майда акциядорларга таклифлар киритиш имкониятини яратади, иккинчи томондан корпорацияларга овоз бериш ҳуқуқига чекловларни белгилаш имконини беради.
Хорижий сармоядорларнинг фоизи анча юқори: 1990 йилда у 19 фоизни ташкил қилди. Ушбу аста-секин омил немисча моделга таъсир кўрсата бошлади, чунки Европа Ҳамжамияти ва бошқа мамлакатлардан ташриф буюрган хорижий сармоядорлар ўз манфаатларини ҳимоя эта бошлашди. Сармоя бозорининг кенг тарқалиши немис корпорацияларини ўз сиёсатини қайта кўриб чиқишга мажбур қилмоқда. Diamler-Benz AG корпорацияси 1993 йилда ўз акцияларини Нью-Йорк фонд биржасида рўйхатдан ўтказишга қарор қилган вақтда, у АҚШ молиявий ҳисоботларининг мавжуд умумий стандартларини қабул қилишга мажбур бўлган эди. Ушбу стандартлар немис стандартларига қараганда катта очиқликни таъминлайди. Diamler-Benz AG бухгалтерия ҳисобининг немис тамойилларини қўллаган ҳолда яшириш мумкин бўлган йирик зарарлар ҳақида ҳисобот беришга мажбур бўлди.