1. Мукаддима маълумот дар бораи фан

190. Алифбои араби аз чанд харф иборат аст.
Хати арабй яке аз хатҳои маъмултарини ҷаҳон ба шумор меравад. Вай дар зиёда 20 кишвар истифода мешавад ва кариб 10 фоизи мардуми кураи замин бо он менависанду мехонанд (Миср, Ирок, Марокаш, Арабистони Саудй, Эрон, Афғонистон, Лубнон ва ғайра). Хати арабй навъҳои зиёд дорад, ки баъзеҳо номгўи онро то ба 50-60 расонидаанд. Вале бояд таъкид кард, ки аксари куллии ин навъҳо аз якдигар фақат бо хурд ё калон борик ё паҳн навишта шуданашон фарқ мекунанд ва дар вақти муайян кардани навъи хати арабй монанди сунбул, зулф, мушаччар фақат чун воситаи ороиш ва зебу зиннат истифода мешуданд, ки барои умум дастрасу хоно набуданд. Баъзе навъҳои хати арабй, чун кўфй, таьлиқ, насл настаълиқ, нигориши хоссае доранд. Гарчи дар асоси онҳо ҳамон 28 ҳарфи арабй карор гирифтааст, вале усули нигориши онҳо ба андозае фарқ мекунад, ки ҳатто чашми ноошно бисёр фарқҳоро бо осонй пай мебарад. Ҳоло мо дар бораи ҳамин навъҳои асосии хати арабй мухтасаран таваққуф хоҳем кард.

191.Хати кўфии мағрибй аз кадом хатхо иборат аст.
Хати кўфии мағрибй аз андапусй (дар Испания), тунисй, чазоирй, судонй ва хати кўфии машриқй аз маккй, маданй, басрй, шомй, мисрй иборатанд. Муҳаққиқон хати кўфии маъмули Эрон ва Осиёи Миёнаро шеваи эронй ном ниҳодаанд (Фазоилй), ки аз дигар намудҳои хати кўфй фарқи куллй дошта. ба ақидаи баъзе донишмандон аз хати пиромўзи форсию тоҷикй сарчашма гирифтааст. (Мирзо Ҳабиби Исфаҳонй, Ҳумоюнфаррух). Кўфй нахустин ва қадимтарин навъи хати арабист, ки ҳамаи навъҳои дигари хати арабй аз он ибтидо гирифтаанд. Қадимтарин ёдгории хати кўфй, ки ҳоло маълум аст, ба соли 328 милодй таалдуқ дорад ва он сангнавиштаест, ки аз қасри Ан-Намора (Сурия) ба дас омадааст. Чунон ки гуфтем, баъд аз ислом хати арабй хеле интишор ёфт ва хати бисёр халқҳоро аз байн бурда, ҷойгузини онҳо шуд.
Дар ибтидои хилофати араб хати кўфй ду хел навишта мешуд, яке мабсут (паҳн) ва дигаре мудаввари миёнтиҳй. Якум махсуси китобҳои динй буд ва дуюм барои нома ва мактаб ба кор мерафт.