1 Muallif: Doniyorbek Qalandarov 2

63 k
ishini otib o'ldirdi
Shahrixond
a 
16 kishi
o'ldirildi 
11-iyulda 
Namanganda
ko'tarilgan qo'zg'olon ham jiddiy tus oldi. 
Labbaytog'a
dahasida yig'ilgan 
1500
dan 
ortiq kishi 
96.
Jizzax
ga polkovnik 
Ivano
v boshchiligida 
13 ta
rota soldat
, 2 ta
artilleriya qismi, 
kazak otryadlari
, 
sapyorlar qismi, jami 
ikki yarim ming kishilik
harbiy kuchlar yuborildi 
97.
Buxoro amirining siyosiy faoliyatini bevosita nazorat qilish uchun
«
Rossiya-imperatorining siyosiy 
agentligi» (1885-1917) 
tashkil etilgan bo'lib, u 
1868-yilgi shartnoma
shartlari bajarilishini
va 
amirning 
siyosiy faoliyatini nazorat
qilib borgan. 
98.
Buxorodan tashqari, *
Chorjo'y, *Kitob, *Shahrisabz, *Denov
kabi shaharlar 
amirlikning yirik savdo
va 
hunarmandchilik markazlari
hisoblangan 
99.
Amir Muzaffar
hukmronligi davrida 
nohaqlik haddan tashqari
oshib ketdi. Bu davrda soliqqa 
tortishning natura shakli (mahsulot ko'rinishida
) o'rniga 
naqd pul ko'rinishidagi
yi'g'imlar asosiy 
o'rinni egallagan edi. 
100.
kafsan, dorug'ayi muzd, 
ya'ni 
xirmonlarni xatga olgani uchun
amaldorga qo'shimcha maosh 
101.
 
Bog'lar va polizlardan
olingan daromadlar uchun alohida yig'im – 
tanobona 
102.
1885-yilda Baljuvon
bekligida shijoatli va 
xalqparvar Vose ismli
kishi rahnamoligida 
103.
1888-yili Ko'lob
bekligida boshlangan 
yirik dehqonlar qo'zg'olonlari Pomir chegara
qo'shinlarining yordami bilan bostirildi.
104.
1889-yil may
oyida 
Kalif bekligida
ham qo'zg'olon bo'lib o'tdi. 
105.
Ichki va tashqi
bozorlarda
 Buxoro
 *ip-gazlama matolari, *ko'nchilik, *zardo'zlik
kumush
va 
oltin kandakorlik buyumlari
, *
bo'yoq va *sovun
mahsulotlari ham mashhur bo'lgan 
106.
XIX asrning oxirida
Buxoro
amirligi *
Rossiya, *Afg'oniston, *Hindiston, *Eron va *Kavkaz
bilan savdo aloqalariga ega bo'lgan. *
Buxoro, *Chorjo'y, *Karki, *Termiz va *Kogon
(Yangi 
Buxoro)da 
Rossiya firmalarining idora va omborxonalari
mavjud edi 
107.
1887-
yilda amirlik hududi orqali 
dastlabki temiryo'l
o'tkazildi. Buxorodan 
15 kilometr
masofada Yangi 
Buxoro stansiyasi qurilishi
boshlab yuborildi 
108.
Buxoro a
mirligi temiryo'l orqali 
Toshkent, Orenburg va Moskva
bilan bog'langandi. 
1888-
yilga kelib Buxoro amirligi hududida 
rus qishloqlari vujudga
kela boshladi 

---

 
 
 
Muallif: Doniyorbek Qalandarov 
16 
109.
1917-yil 8
-aprelda jadidlar 
Karki va Buxoroda
namoyishlar o'tkazishdi. Buxo-roda 
namoyishga to'plangan 
150 kishiga Fayzulla Xo'jayev va Abdurauf
Fitrat rahnamolik qilishgan 
110.
1920-yil yanvarda
Toshkentda o'rnashib olgan yosh buxoroliklarning 
so'l qismi Fayzulla, 
Xo'jayev
rahbarligida ”
Inqilobchi yosh buxoroliklarning Turkistondagi markaziy byurosi
” tuzishdi 
111.
U mamlakatni qo'ng'irot urug'i zodagonlari, saroy a'yonlari va oliy ruhoniylar guruhi 
madadiga tayanib boshqarardi. 
112.
Xonlik ma'muriy jihatdan
18 ta beklik va 2
ta noiblikka bo`lingan edi. Ulardan eng
yiriklari *
Hazorasp, *Urganch, *Qiyot, *Ko'hna Urganch, *Xojjayli, *Qo'ng'irot
hisoblangan 
113.
Mehtar
(bosh vazir) va 
devonbeg
i (devonxona mutasaddisi) 
xonning oliy amaldorlari
va 
yaqin 
maslahatchisi
bo'lishgan. 
114.
 
XIX asrning 90-y
illaridan boshlab 
Rossiya bilan savdo-sotiqning
rivojlanishi natijasida 
paxta 
yetishtirishga ixtisoslashuv
ham jadal kechdi
Xiva 
115.
XX asr boshlariga
kelib 
Xiva, Yangi Urganch, Qo'ng'irot, Toshhovuz, Gurlan
singari 
shaharlar 
ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy
markazlarga aylandi. 
Bog'ot, Mo'ynoq, Taxta
singari 
yangi 
shaharlar
vujudga keldi 
116.
Yangi Urganch
shahrida 
o'n bitta paxta tozalash zavodi
(ulardan oltitasi mahalliy 
tadbirkorlarga tegishli edi), 
ikkita yog' zavodi
, 
sovun va ko'n
zavodi, 
bitta tegirmon
bo'lgan 
117.
Yangi Urganchda
Rossiya-Osiyo va Sibir
savdo bankining 
bo'limlari
, 
pochta-telegraf 
idorasi
, 
komission va sug'urta 
jamiyatlarining vakolatxonalari ochilgan 
118.
Gurlanda
ham rossiyaliklar, ham mahalliy sarmoyadorlarga 
tegishli kapital jamlangan
edi. 
119.
1909-
yilga kelib Xiva xonligida 
81 ta sanoat
korxonasi ishlayotgan edi. Sanoat shakllanishi 
1910-1915-
yillarda yanada 
jadallashib, kerosin va neft
bilan ishlaydigan 
40 ta sanoat korxonasi
barpo etildi.
120.
1909-
yilda Rossiya-
Osiyo banki va Madiyorov-Baqqolov
kapitalini birlashtirgan «
A-Meta
» 
sindikati tashkil qilindi 
121.
XIX asr oxiri va XX asr
boshlarida ayrim tumanlar 
hunarmandchilik ishlab
chiqarishining u 
yoki bu soha-siga 
ixtisoslashuvi jarayoni
kuzatildi 
122.
Metallni qayta
ishlovchi asosiy ustaxonalar *
Buxoro, *Xiva, *Yangi Urganch, *Chimboy, 
*Hazorasp
shaharlarida joylashgan edi 
123.
Ko'nchilik
ishlab chiqarishi esa *
Buxoro, *Xiva, Xonqa, *Yangi Urganch, *Xo'jayli
va boshqa 
markazlarda rivojlangan edi 
124.
 
Qoplar va arqonlar
asosan
Yangi Urganchda 
125.
 
Gilam 
va kigizlar *
Porsu, *Alieli, *Ko'hna Urganch, *G'azovot 
126.
1885-yilda Kaspiyorti
temiryo'lining qurilishi va 
1887-yil oxirlarida Amudaryo
flotiliyasining 
ta'sis etilishi Rossiyaga 
qaramlikni yanada
kuchaytirdi 
127.
Kasanachilikda
sex birlashmalari 
o'rta asrlardagi ko'rinishda
saqlanib qoldi. 
Sex 
birlashmalariga
hunarmandlar 
kasblariga ko'ra
uyushgan edilar. Unga 
usta, xalfa va shogird
kirar 
edi. 
Kredit berib turgan boy
---- sexga r
ahbarlik
qilar edi 
128.
XIX asrning 80
-yillarida *
Pitnak, *Hazorasp, *Yangi Urganch, *Ko'hna Urganch
tumanlarida 
dehqon uyushmalari
vujudga kelib, kurash keskin tus ola boshladi 
129.
1902-
yilda 
Matyoqub pishiq
rahnamoligida *
Xonqa, *Hazorasp, *Bog'ot
tumanlari 
dehqonlari qo'zg'olon ko'tarishdi. 
130.
1906
-yilda *
Yangi Urganch, *Xonqa, *Hazoraspda
muhtoj 
dehqonlar yirik zamindorlar
yerlarini egallab ola boshlashdi. 

---

 
 
 
Muallif: Doniyorbek Qalandarov 
17 
131.
Xiva
xonligida 
1910—1911
-yillar qurg'oqchilik va hosilsizlik yili bo'ldi 
132.
1910-1917
-yillarda 
dehqonlar g'alayonlari
keng tus oldi: *
insofsiz katta yer egalari va 
boylarni kaltaklash, ularning imoratlari, xo'jalik inshootlari, omborlarini buzib tashlash
lar avj oldi 
133.
1912
-yildagi 
Hazorasp, Xonqadagi
qo'zg'olonlar keskin tus oldi 
134.
1910-yilda 
xon 
«Islohotlar loyihasi
»ni qabul qildi. Loyiha 
boshqarav tizimini tartibga 
solishni
nazarda tutar edi 
135.
1917-yil 5-a
prelda ular 
Asfandiyorxon
dan islohotlar 
o'tkazish to'g'risidagi manifestni
imzolashni talab qilishdi. Islohotlar xon hokimiyati saqlangan, ammo Majlis (deputatlar palatasi) va 
Nozirlar kengashi (Vazirlar kengashi) bilan cheklangan konstitutsiyaviy monarxiyani tashkil etishni 
o'z ichiga olgandi. Yosh xivaliklar shuningdek, 
davlat mablag'lari sarflanishi ustidan nazorat qilish
uchun moliya vazirligi, suv 
taqsimotini isloh qilish
, xonlikning butun hududida 
yangi usul 
maktablarini tashkil qilish uchun
qo`mita tuzishni, 
temiryo`llar va pochta-telegraf tizimi qurilishini
ham talab qilishgandi 
136.
Turkiston general-gubernatori G
.Rozenbax (1884-1889
) astoydil kirishdi. U boshlang'ich 
maktablar, rus-tuzem 
maktablari tarmog'ini yaratish loyihasini
ishlab chiqdi. Birinchi 
rus-tuzem
maktabi 
1884-yilda
Toshkentda 
Saidg'ani Saidazimboy
uyida ochiladi. 
137.
1911
-yilga kelib bunday maktablarning 
soni 89 taga
yetadi 
138.
1896-yilda Toshkentda
birinchi gimnaziya ochilib, unda 
zamonaviy fanlar, boshqa tillar va 
kundalik
turmushda 
zarur bo'ladigan
bilimlar o'qitilgan. 
139.
Turkistonda dastlab 
jadid
maktablari 
Buxoro, Toshkent, Qo'qon, Andijon, Xiva
da ochilgan 
140.
1911-yilda 50
ga yaqin jadid maktablari yopib qo'yildi 
1913-yilga kelib, Buxoro
amirligida 
barcha jadid 
maktablari
yopildi 
141.
1906-yilda Ismoil Obidov
muharrirligida ilk bor 
o'zbek milliy gazetasi «Taraqqiy» nashr
etildi. Gazetaning birinchi soni chiqqan sana, 
ya'ni 27-iyun hozirda O'zbekistonda
Matbuot va 
ommaviy 
axborot vositalari xodimlari
kuni sifatida nishonlanadi 
142.
1906-yilda
Ismoil 
Obidovning muharrirligida «Taraqqiy
», shu yili Munavvar Qori 
muharrirligida «
Xurshid
», 
1907-1908
-yillarida Abdulla Avloniy muharrirligida «
Shuhrat
», 
Ahmadjon 
Bektemirov
muharrirligida «
Osiyo
» gazetalari chop etildi. 
143.
 
1913-1915-yillarda «
Samarqand», «Sadoi Turkiston», «Sadoi Farg'ona», «El bayrog'i», 
«Kengash», «Ulug' Turkiston»,
«
Turon
» gazetalari, «
Oyna» jurnali 
144.
Mulla Olim Maxdum Hoji 
Turkiston tarixining 
to'liq sharhi «Tarixi Turkiston
» («Turkiston 
tarixi») asarini yozdi. Bu asar