1. Moslanuvchanlik haqida tushuncha. O’zgarishlarga moslashuvchanlikning modellari va tiplari

Modul. Pedagog mas’uliyati va moslashuvchanligi

• Mavzu: Moslashuvchanlik jarayon sifatida. Shaxslararo munosabatlarda moslashuvchanlikning ahamiyati

Pedagogika, psixologiya va ta’lim texnologiyalari kafedrasi o‘qituvchisi M.M.Erkinov
Termiz-2022
Reja:
1.Moslanuvchanlik haqida tushuncha.
2.O’zgarishlarga moslashuvchanlikning modellari va tiplari.
3.Ta’lim jarayonida yuz berayotgan turli o’zgarishga va yangilanish jarayonlariga tez va oson moslasha olish.
4.Jamoadagi psixologik holatni aniqlashda diagnostik psixologik trening.
Adaptatsiya (lot. adaptatio - moslashuv) –

• organizmning turli yashash sharoitlariga moslashishi;
• sezgi a’zolarining o‘ziga ta’sir etadigan qo‘zg‘atuvchilarga moslashishi natijasida ularda sezgirlik darajasining o‘zgarishi (masalan, ko‘zning yorug‘lik yoki qorong‘ilikka moslashuvi).

Qo‘zg‘atuvchining ta’sir kuchi o‘zgarishi bilan sezgirlik ham o‘zgaradi. Qo‘zgatuvchilar sust ta’sir etganda sezgirlik oshadi, kuchli ta’sir etganda esa kamayadi.
Taktil, harorat, hid va ko‘rish sezgilarida adaptatsiya kuchli, eshitish va og‘riq sezgilarida kuchsizdir. Ichki sezgilar (masalan, tashnalik, ochlik)ga nisbatan adaptatsiya hosil bo‘lmaydi.

Moslashishga birinchi ehtiyoj tug’ilgandan so’ng, bola onadan biologik mustaqil bo’lganida paydo bo’ladi. Jarayon uch darajani o’z ichiga oladi – biologik, psixologik, ijtimoiy.
Biologik moslashuvning vazifasi insonning jismoniy sog’lig’ini va ayni paytda bo’lgan sharoitda uzluksiz hayot faoliyatini saqlab qolishdir.
Psixologik moslashuvchanlik inson uchun yangi sharoitda aqliy funktsiyalarning to’g’ri ishlashini nazarda tutadi.
Ijtimoiy adaptatsiya atrofdagi jamiyat stsenariylarini tahlil qilishdan va yangi ehtiyojlar, maqsadlar, vazifalar va atrof-muhitga mos ravishda tez o’zgarib turishdan iborat.
1.Moslanuvchanlik haqida tushuncha.
 Tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjatlar asosida faoliyatni rivojlantirish, kasbiy bilim va ko‘nikmalarni takomillashtirish, faoliyatni umumlashtirish usullari bilan tavsiflanadi.
Kasbiy kompetensiyalarni o‘zlashtirish va takomillashtirish bosqichida me’yoriy faoliyatni barqarorlashtirish, professional pozitsiyani shakllantirish, shuningdek, bilim, ko‘nikma va malakalarning o‘zaro bog‘langan komplekslari amalga oshiriladi. Shaxsiy fazilatlarni rivojlantirish orqali ijodiy darajadagi faoliyatning eng maqbul uslubini takomillashtirishga olib keladi.
Pedagogning ajralmas professional ahamiyatga ega xususiyatlarini shakllantirish o‘zlashtirish bosqichida davom etadi. Fenomenal faoliyatni namoyish etadigan kishi, faoliyatning belgilangan usullarini amaliyotda qo‘llaydi, o‘zgartiradi, takomillashtiradi, ya’ni uni o‘zlashtirishning yuqori darajasiga - ijodiy faoliyatga ko‘taradi, bu esa shaxsning yanada faollashishiga olib keladi.
Kasbiy moslashish
Ma’suliyat nima?
Hayotimizda nima uchun qo‘llaymiz va to‘g‘ri qo‘llay olamizmi?
Ma’suliyat har bir insonning o‘ziga nisbatan qandaydir burch va vazifalarni his qila bilishidadir.
Ya’ni oilada, jamiyatda va boshqa jabhalarda o‘z vazifalarini sidqidildan bajarishi.
Xulosalar
Xalq ta’limi tizimida faoliyat ko‘rsatayotgan har bir mas‘ul xodim dahldorlik hissini tuyushi, haqqoniy mustaqil harakat qilishi, ijodiy fikrlashi, o‘z-o‘zini anglashi, faollashtirishi, tashkil etishi, boshqarishi, nazorat qilishi va ijobiy yuksak natijaga erishishi zaruratdir.
ETIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT!