1. Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotning mazmuni va mohiyati

IV. Хarajatlarni tan olish.
Хarajatlar – korxona aktivlari (resurslari)ning biron-bir maqsad uchun sarflanishi yoki asosiy faoliyat bilan bog’liq majburiyatlarni qabul qilishni o’zida mujassamlashtiradi.
Хarajatlar ma’lum tamoyillarga muvofiq daromad tan olingandan so’ng hisoblanadi va xalqaro hisobning taalluqlilik tamoyiliga asosan ushbu daromad bilan solishtiriladi. Ularni hisoblash sof foydani aniqlashning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi.
BХUKТga ko’ra korxona moliyaviy-xo’jalik faoliyati bilan bog’liq xarajatlarni quyidagi toifalarga ajratish mumkin:
- to’g’ri xarajatlar – sotilgan mahsulotni ishlab chiqarishga sarflangan va qayd qilinishi bevosita daromadni tan olish bilan chambarchas bog’liq xarajatlar.
-davr xarajatlari – korxona faoliyati ma’lum davri mobaynida foydalanadigan mahsulot va xizmatlarga sarflangan hamda aynan o’sha davrda aks ettiriladigan xarajatlar.
- taqsimlangan xarajatlar – ma’lum vaqtlarda amalga oshiriladigan va daromad olish uchun xizmat qiladigan davrlarga muntazam taqsimlanadigan xarajatlar.
BHХAni milliy hisob tizimidan farqlovchi asosiy tamoyili – bu xarajatlarni aks ettirishdir. Bunda xalqaro standartlarga muvofiq, xarajatlarni daromad olinishi kutilayotgan davrda aks ettirish, ya’ni muvofiqlik tamoyiliga rioya qilish taklif qilinadi.
Respublikamiz hisob tizimida xarajatlar ma’lum hujjatlashtirish talablari bajarilgandan so’ng qayd qilinadi. Bu narsa korxonalarda ma’lum davrga taalluqli barcha operatsiyalarni hisobga olishga yordam bera olmaydi.
Natijada vujudga kelgani farq bo’yicha xarajatlar summalari moliyaviy hisob ma’lumotlarining buzilishiga sabab bo’lmoqda. Bu jarayon xalqaro hisob andozalarining muvofiqlik tamoyilidan chetga chiqishlarga sabab bo’lmoqda.
Хulosa

Hozirgi kunda moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotni to’ldirishda ko’pgina kamchiliklar mavjud. Bizning fikrimizcha, hozirgi talablardan kelib chiqqan holda foyda va zararlar to’g’risida hisobotda kamida to’rtta ko’rsatkich keltirilishi lozim: yalpi foyda, boshqa muomalalardan ko’rilgan foyda, soliq chiqarib tashlangunga qadar bo’lgan foyda, soliq to’langandan keyingi sof foyda, bundan tashqari realizatsiya hajmi, realizatsiya qilingan mahsulot tannarxi, foizlar bo’yicha tushumlar.

Тavsiya etilayotgan adabiyotlar:

1. Абдуллаев А.,Абдуллаев А. Қаюмов И. Бухгалтерия ҳисоби. 2-қисм. -Т.: Минхож, 2002.

2. Астахов В.П. Теория бух. учёта Учебное пособие. -М.: ИКЦ МарТ Ростов н/Д, 2004.

3. Байда Т.П. Теория бухгалтерского учёта задачи и ситуации. Учебное пособие -М. Ф и С, 2004

4. http:// www. accounting. rut gars. Edu

5. http:// www. accounting web. com/