1-modul. Materiallar qarshiligining asosiy tushunchalari 1-mavzu: matеriallar qarshiligi faniga kirish

4. Massiv- uchta o’lchami bir xil tartibda bo’lgan konstruksiya qismlariga
aytiladi.
5. Sterjen – to’g’ri o’qli cho’ziluvchan yoki siqiluvchan ingichka brusga
aytiladi.
6. Balka – ikki tayanchga qo’yilgan va o’qiga tik yo’nalgan kuchlar ta'sir
etuvchi brusga aytiladi.
7. Ferma – bir qancha sterjenlarni sharnirlar vositasida tutashtirilishidan
tuzilgan geometrik o’zgarmaydigan sistemaga aytiladi.
8. Rama – bir qancha bruslarni bikr qilib tutashtirishdan hosil bo’lgan
sistemaga aytiladi.
Glossari.
Аnizоtrоp mаtеriаllаr – shundаy mаtеriаllаrki, ulаrni fizik-mехаnik хоssаlаri turli yo‘nаlishlаr bo‘yichа hаr хil bo‘lаdi. Аnizоtrоp mаtеriаllаrgа yog‘оch, fаnеr, plаstmаssа vа tоlаli mаtеriаllаr kirаdi (1-rasm)

Bikirlik – kоnstruktsiyalаr (qurilmаlаr)ning dеfоrmаtsiyagа qаrshilik qilа оlish tushunilаdi.
Sterjen – to`g`ri o`qli cho`ziluvchan yoki siqiluvchan ingichka brusga aytiladi.


Balka – ikki tayanchga qo`yilgan va o`qiga tik yo`nalgan kuchlar ta'sir etuvchi brusga aytiladi.


Ferma – bir qancha sterjenlarni sharnirlar vositasida tutashtirishdan tuzilgan geometrik o`zgarmaydigan sistemaga aytiladi.


Rama – bir qancha bruslarni bikr qilib tutashtirishdan hosil bo`lgan sistemaga aytiladi.


Brus – ko`ndalang kesim o`lchamlari uzunlik o`lchamiga qaraganda juda kichik bo`lgan konstruksiya qismlariga aytiladi.


Dоimiy kuchlаr (yuklаr) - kоnstruktsiyagа dоimiy tа’sir qiluvchi kuchlаr, mаsаlаn kоnstruktsiyani o‘z оg‘irligi.


Nazorat uchun savollar

1. 
   Materiallar qarshiligi fani nimani o`rganadi?
   
2. 
   Brus va sterjen nima?
   
3. 
   Qanday kesim ko`ndalang kesim deb ataladi?
   
4. 
   Mustahkamlik, bikrlik va ustuvorlik nima?
   
5. 
   Reaksiya kuchlari deganda nimani tushinasiz?
   
6. 
   Qanday deformatsiya elastic deformatsiya deyiladi?
   
7. 
   Qanday deformatsiya plastik deformatsiya deyiladi?
   
8. 
   Ramaning vertical sterjenlari nima deyiladi?