Bolajaq jarıslarg’a tayarlıq ko’riw jumısları, jarıstın’ ko’leminen qaramastan,
onın’ is ilajı tastıyqlanadı, jarıstı tayarlaw h’a’m o’tkeriw rejesi islep shıg’ıladı.
Ekinshi basqıshta jarıs grafigi anıqlanadı, Bas to’reshi h’a’m ag’zaları saylanadı
h’a’m tastıyıqlanadı: xu’jjetler tayarlanadı h’.t.b. Tayarlıq jumısların jarıstı
sho’lkemlestiretug’ın sho’lkem bas to’reshi menen birgelikte alıp baradı.
En’ qıyın jumıs - jarıs ushın orın tayarlaw h’a’m olardı sıpatlı u’skeneler menen
ta’miynlew, jarıs ushın bina’ yamasa ashıq maydansha tan’lang’anda gimnastika
u’skenelerin h’a’m tamashago’ylerdi qolaylı jerge jaylastırıw ko’zde tutulıwı kerek,
to’reshiler h’a’m xatkerler ushın xanalar, dushxanaları, meditsina xızmetkerleri
ushın orın ajıratılg’an bolıwı kerek. Bas to’reshiler ag’zaları h’am u’lken to’reshiler
ushın orınlıqlar, to’reshiler ko’rsetetug’ın ball ko’rsetkishleri h’.t.b.kerekli a’spab
u’skenelerdin’ bolıwları za’ru’r.
U’shinshi basqıshta qatnasıwshı komanda wa’killeri menen ken’es o’tkeriledi,
snaryad h’a’m u’skenelerdin’ bekkemligi tekseriledi, qatnasıwshılar snaryadlardı
sınap shınıg’ıwlar islep ko’redi h’a’m ko’p gu’res tu’rleri boyınsha to’reshiler
tanıstırıladı, jarısqa juwapker h’a’mme shaxslardın’ tayarlıg’ı tekseriledi.
Bolajaq jarısqa anıq basshılıq etiw toparlar wa’killeri menen o’tkeriletug’ın
jıynalısqa baylanıslı boladı, bunda bas to’reshiler ag’zaların tanıstıradı, jarıs is
ilajının qayta ko’rip shıg’adı, to’reshilik jumısların tu’sindirip shıg’adı, jarıstı
o’tkeriw rejesi h’a’m ta’rtibin dag’azalaydı. Sol menen birge, paradta saplanıw
orının, qatnasıwshılardın’ jarısqa shıg’ıwı, olardın’ dizimi h’a’m kiyiniwi, ashılıw
h’a’m jabılıw ma’resimlerin, jen’impazlardı sıylıqlaw ta’rtibin h’.t.b. jumıslardı anıq
belgilep almaq za’ru’r.
Jarısta ko’p gures tu’rlerin bah’alaw (to’reshilik qılıw), jumısın u’lken to’reshi
h’a’m to’reshiler ag’zaları a’melge asıradı. U’lken to’reshi o’zine bekitilgen ko’p
gu’res tu’rinde to’reshilik jumısının’ sapasına juwapker boladı. Ol sol to’reshiler
ag’zalarına basshılıq qıladı, shınıg’ıwlardı bah’alawda qatnasadı, qatnasıwshılardın’
ta’rtib intizamına qaraydı, to’reshiler bah’alarındag’ı kelispewshiliklerdin’
sebeplerin anıqlaydı.
Qatnasıwshılar shıg’ıwınan aldın to’reshiler ag’zaları jarıs bag’darlaması,
qatnasıwshıları h’a’m jarıs o’tkeriw sha’rtleri xaqqında xabarlandırıw kerek. Sızıq
to’reshileri, xronometraj to’reshilerine de ko’rsepeler beriledi. Bul jarıslarg’a
shıg’ıw ta’jiriybesine iye bolmag’an sportshılar qatnasqanda ju’da’ za’ru’r.
Meditsinalıq kadag’alaw h’a’m za’ru’r bolg’anda birinshi meditsinalıq ja’rdemdi
jarıs shıpakeri bas to’reshinin’ (meditsina boyınsha ja’rdemshisi) a’melge asıradı.
To’reshi-informator toparlar gu’resinin’ barısı xaqqında mag’lıwmat berip
baradı, sonday-aq h’a’r bir ko’p gu’res tu’rinen keyin kim aldında kiyatırg’anın
aytadı.
Qag’ıydag’a ko’re jarıslar azang’ı saat 10nan aldın baslanbawı h’a’m saat 23 ten
kesh tamamlanbawı za’ru’r. Jarısta bir bo’limnin’ dawam etiwi balalar h’a’m
o’spirimler toparları ushın 2 saattan, al u’lkenler toparlarında 3 saattan aspawı kerek.
Jarıs son’ında aqırg’ı bo’limge az toparlardı jarıstırıwdı esten shıg’armaw kerek. Bul
sekretariyat ushın qolaylı bolıp jarıstı tezirek tamamlawg’a ja’rdem beredi.
Komandalar shıg’ıp bolg’annan keyin qatnasıwshılardı sıylıqlawdan aldın
bolatug’ın ta’nepistin’ ornın toltırıw ushın belgili jarıs qatnasıwshılar ishinen en’
jaqsı sportshılardı h’a’m sonday-aq, balalar toparları yamasa basqa sport tu’ri
wa’killerinin’ ko’rgizbeli shıg’ıwların sho’lkemlestiriw za’ru’r.
Jarıslar ta’ntanalı tu’rde h’a’mme ma’resimlerdi saqlagan h’alda juwmaqlanadı.
Jarıs jen’impazları jarıs jawılmastan aldın sıylıqlanıwı lazım. Biraq ta esaplap
shıg’ıw ju’da’ qıyın bolsa (bag’darlamanın’ h’a’r qıylı bolıwı, komanda yamasa
toparlar diziminin’ birdey bolmaslıg’ı h’.t.b.) h’a’m onı qısqa waqıt ishinde
juwmaqlaw mu’mkinshiligi bolmasa, sıylıqlawdı jarıs juwmag’ına bag’ıshlang’an
keshede o’tkeriw kerek.
Sıylıqlaw ma’resimi h’a’r dayım ta’ntanalı, qatnasıwshılarg’a da,
tamashago’ylerge de qızıqarlı bolıwı kerek.
Jarıstı juwmaqlaw paradına h’a’mme qatnasıwshılardı yamasa tek aqırg’ı bo’lim
sportshıların qatnastırıw mu’mkin.
Jarıs tamam bolg’annan keyin bas to’reshi (bas sekretar menen birglikte) esabat
du’zedi. Onda to’mendegiler ko’rsetiledi:
- jarıstın’ atı h’a’m bag’darlaması, o’tkerilgen ornı h’a’m mu’ddeti;
- ko’p gu’res tu’rleri (bag’darlama) boyınsha to’reshiler dizimi;
- o’tkerilgen jarıstı sho’lkemlestiriw h’a’m o’tkeriwdegi ayrım kemshilikler
h’a’m keyingi jarıslarda itibarg’a alıw ushın usınıslar.
Bul ulıwma esabat jarıstın’ bas to’reshisi h’a’m bas xatkeri ta’repinen qol
koyılıp, jarıs tamamlang’annan son’ 30-40 minuttan keyin, u’lken jarıslardın’ ertesi
ku’ni qatnasıwshı sho’lkemlerdin’ wa’killerine tarqatılıp beriliwi kerek.
Do'stlaringiz bilan baham: 
