1-ámeliy jumis Dárya basseyine jawǵan atmosfera jawınlarınıń ortasha kóp jıllıq qatlamın anıqlaw

Jawın gradienti-DX jawın muǵdarınıń bálentlikke baylanıslı halda ózgeriwin ańlatadı. Onıń bahasın jawın muǵdarınıń bálentlikke baylanislı halda ózgeriw grafiginen yamasa apıwayı esaplawlar jolı menen anıqlaw múmkin.

Hawa temperaturası 0-5 °S den baslap jawınlar qar kórnisinde jawadı hám jer betinde toplanıp, qar qaplamın payda qıladı. Máńgi qar qaplamı, máńgi bolmaǵan qar qaplamı, máwsimlik qar qaplamı, kóp jıllıq qar qaplamı, turaqlı qar qaplamı túsnikleri bar.

Máńgi qar qaplamı-gúz hám qista jawıp báhárge deyin saqlanadi.

Máńgi bolmaǵan qar qaplamı-gúz hám qistıń baslarında jawıp erip ketedi.

Máwsimlik qar qaplamı-gúz, qis hám erte báhárde jawıp, sol jıldıń ıssı máwsiminde erip ketedi.

Kóp jıllıq hám turaqlı qar qaplamları – polyus úlkelerde hám bálent tawlarda ushıraydı.

Jawınlar tiykarınan ıssı temperatura kúnleri jawadı. Olar dáryalardıń toyınıwında tiykarǵı dereklerden biri bolıp, muǵdarı, dawam etiw waqtı, jawıw tezligi hám jawıw maydanı menen xarakterlenedi. Jawın muǵdarı (X) dıń onıń dawam etiw waqtı (T) ge qatnası jawıw tezligi (i) di belgileydi:

i =