1-Mavzu: Yurist yozma nutqining shakllantirish talablari Reja: Yurist yozma nutqining shakllantirish

5- Mavzu: Jamoa ishida huquqshunos-liderning roli

Reja:

1. 
   Haqiqiy lider qanday bo‘lishi kerak?
   
2. 
   Jamoa ishi muvaffaqiyatining muhim omillari.
   

Komanda (jamoa)da jamoa a’zolarining rollarini aniqlash uchun

Belbin testi mavjuddir. Jamoalar boshqaruvi bo‘yicha izlanishlar olib

borgan britaniyalik sotsiolog Raymond Meredith Belbin o‘tkazgan

tadqiqot natijalariga ko‘ra, shaxslarning fazilatlari va sifatiga qarab

bajaradigan quyidagi 8 turdagi rollari aniqlangan:

Shakllantiruvchi:

Shakllantiruvchi shaxs sifatida jamoa a’zosi jamoaning diqqati

chalg‘imasligi va harakatda davom etishini ta’minlash yo‘lidagi barcha

choralarni ko‘radi.

Muvofiqlashtiruvchi (Koordinator):

Muvofiqlashtiruvchi sifatida jamoa a’zosi jamoa maqsadlariga

hammaning diqqatini jalb etishi va vazifalarni tegishli tarzda

taqsimlanishiga e’tibor qaratadi.

Yaratuvchi:

Yaratuvchi sifatida jamoa a’zosi yuqori darajadagi ijodkorlik,

topqirlik xususiyatlariga, muammolarni noan’anaviy yo‘llar bilan hal

etish ko‘nikmalariga ega bo‘ladi.

Resurslar tadqiqotchisi:

Resurslar tadqiqotchisi sifatida jamoa a’zosi, qiziquvchanlik

xarakteridan kelib chiqib, jamoaga yangi g‘oyalar beradi, a’zolardagi

mavjud imkoniyatlarni ishda qo‘llash uchun “uyg‘otadi”.

Monitor – baholovchi:

Monitor – baholovchi sifatida jamoa a’zosi, zarur payt xolisona

qaror chiqargan holda, guruhni mantiqiy xulosalar bilan ta’minlaydi,

jamoa imkoniyatlarini xolis baholaydi, yangi imkoniyatlarni ko‘rsatadi.

Bajaruvchi:

Bajaruvchi sifatida jamoa a’zosi, samarali strategiyani

rejalashtirishda ishtirok etishi va uni samarali amalga oshiruvchisi

bo‘ladi.

Jamoa ishchisi:

Jamoa ishchisi sifatida jamoa a’zosining universalligi jamoaning

kerakli ishini aniqlab, uni jamoa nomidan bajarishida qo‘l keladi.

To‘ldirib yakunlovchi:

To‘ldirib yakunlovchisi sifatida jamoa a’zosi, topshiriqlarning eng

so‘ngida sifatni nazorat qilib, xatolarni to‘g‘rilab, natijani eng yuqori

standartga olib chiqishga yordam beradi.

Haqiqiy lider qanday bo‘lishi kerak?

Haqiqiy lider (yetakchi) qanday bo‘lishi kerak? Yetakchilikning

asosiy ko‘nikmalari nimalarda namoyon bo‘ladi?

Ko‘pchilik “hammadan oldindagi shaxs” – rahbar yoki lider

bo‘lishni “obro‘li ish” deb hisoblaydi. Ammo ular odamlar ergashishga

intiladigan va unga o‘xshash bo‘lishni xohlaydigan haqiqiy rahbar

qanday bo‘lishi kerakligi, qanday fazilatlarga ega bo‘lishi lozimligini

yaxshi bilishmaydi.

Jamoa lideri, go‘yo mayoq kabi, unga ishonadigan odamlarga

qayerga harakatlanishni ko‘rsatib turuvchi shaxs bo‘lib, unga

ishonganlarga qayerga borish kerakligini ko‘rsatuvchi jamoa a’zosidir.

Keng ko‘lamdagi qiziqishlarga ega bo‘lgan, teran fikrlaydigan,

birinchi navbatda, boshqalarning shaxsiy o‘sishi, rivojlanishi va o‘zo‘zini anglashi uni qiziqtiradigan inson jamoa lideri bo‘la oladi.

Jamoa lideriga xos bo‘lgan asosiy sifatlar quyidagilardir:

 O‘z maqsadini yaxshilab tushuna olish;

 O‘z-o‘zini nazorat qilish va intuitsiyasiga quloq solish;

 O‘zini adekvat baholash;

 Tavakkalchilikdan qo‘rqmaslik va unga doimo tayyor bo‘lish;

 Halollik va ishonchlilik;

 Motivatsion faollik va adekvat tashabbuskorlik;

 Faol hayot kechirish;

 Odamlarni jamoaga jamlay olish qobiliyati;

 Jamoa vazifalarini tezda hal qilish uchun ishni tashkillashtirish

va jamoani rag‘batlantirish qobiliyati;

 Har qanday vaziyatda tezlik bilan harakat qilish qobiliyati;

 Qiyin paytlarda jamoa a’zolariga yordam berish va ularni

qo‘llab-quvvatlashga tayyor bo‘lish.

Jamoa liderining roli

Jamoa lideri – bu jamoa a’zosi bo‘lib, liderlikning qo‘shimcha

sifatlari va majburiyatlariga ega shaxs hisoblanadi.

Jamoa liderining asosiy funksiyalari quyidagilardir:

 Jamoani muntazam takomillashtirgan holda boshqarish;

 Jamoa uchrashuvlarini rejaga muvofiq vaqtida tashkil etish;

 Sifatni takomillashtirish metodikasini o‘rganish va qo‘llash;

 Agar jamoa o‘sishda bo‘lsa, bu haqda hammani xabardor qilib,

a’zolarda motivatsiya uyg‘otish;

 Jamoaning dinamik ishlash tamoyillarini – mehnat qilishdagi

g‘ayratini o‘rganish, kuzatib borish va o‘zaro xabardor qilish;

 Turli ta’lim, tarbiya, tajriba, qadriyatlar va e’tiqodga ega

insonlarning birgalikda harakat qilishlarini ta’minlash;

 O‘z tajriba va bilimlarini boshqa a’zolar bilan bo‘lishish.

Jamoa lideri degani hamma va har bir ishni o‘zi bajarishi, degani

emas. Liderning asosiy funksiyalaridan biri – ishtirokni

rag‘batlantirishdir. Jamoa rahbari eslatmalar to‘playdi va taqsimlaydi,

grafiklar tayyorlaydi, ma’lumotlarni jamlab, jamoaga g‘oyalar taqdim

etadi.

Tajribali jamoa yetakchisi jamoaning barcha a’zolarini ishga jalb

qila oladi. Shuningdek, jamoa lideri topshiriq ijrosiga nisbatan diqqat e’tiborli hamda jamoa a’zolariga g‘amxo‘r bo‘lishi muhimdir.

Jamoa ishi muvaffaqiyatining muhim omillari

Jamoa ishidagi quyidagi ko‘nikmalar muhim ahamiyatga ega:

 Doimiy aloqada bo‘lish;

 Nizolarni birgalikda hal etish;

 Bir-birovini eshitish;

 O‘zaro ishonch;

 Bir-biriga ehtirom ko‘rsatish.

Jamoaning yaxshi a’zosi bo‘lish uchun har bir shaxs o‘zining kuchli

taraflarini (shaxsning jamoaga taqdim etishi mumkin bo‘lgan

fazilatlarini) o‘zi bilishi va tushunishi, boshqalardan yordam olishi

mumkin bo‘lgan jihatlarni esa o‘rganishi muhimdir.

Samarali jamoa a’zosini yaratishda quyidagi xususiyatlar muhim

sanaladi:

1. Ishonchlilik;

2. Samarali kommunikatorlik;

3. Faol eshituvchilik;

4. Ishtirok eta olish xususiyati;

5. Ochiq va ixtiyoriy ravishda baham ko‘rish xususiyati;

6. Hamkorlik;

7. Moslashuvchanlik;

8. Mehnatsevarlik;

9. Muammoni hal etish;

10. Boshqalarga ehtirom ko‘rsatish.

Jamoa ishining muvaffaqiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi: