1-мавзу: Қурилиш ташкилотларида

Бухгалтерия ҳисобининг шаклланаётган халқаро тизимлари.
Бухгалтерия ҳисобининг шаклланаётган халқаро тизимларига “Ислом модел” ва “Интернационал модел” ни киритиш мумкин.
Ислом моделининг шаклланишига ислом қонунларининг таъсири кучли бўлиб, унинг ўзига хос хусусиятлари мавжуд. Ушбу тизимнинг ўзига хос хусусиятлари сифатида қуйидагиларни киритиш мумкин:

• 
  молиявий дивидент олиш таъқиқланади;
  
• 
  актив ва мажбуриятларни бахолашда бозор бахоларига асосий эътибор қаратилади;
  
• 
  солиқларни ҳисоблашда унинг маълумотлари асосий ҳисобланмайди.
  

Бухгалтерия ҳисобининг интернационал модели асосан мультимиллий корпорациялари ва халқаро валюта бозорларининг хорижий қатнашувчи-ларининг эҳтиёжи туфайли вужудга келади. Бухгалтерия ҳисобининг интернационал тизими молиявий ҳисоботларни тузишда тўлиқ бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартларига алоҳида амал қилишни талаб қилади. Ҳозирги вақтда бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартларига тўлиқ амал қилган ҳолда тузилган молиявий ҳисоботларга дунёдаги бир нечта йирик корпорацияларнинг ҳисоботларини киритиш мумкин.
Бухгалтерия ҳисобининг интернационал тизимига хос бўлган хусусиятлар сифатида қуйидагиларни келтириш мумкин:

• 
  бухгалтерия ҳисобининг халқаро келишувлари талаблари асосида юритилади;
  
• 
  бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартларига тўлиқ амал қилинади.
  

Бу тизимда бухгалтерия ҳисоби мулти миллий корпарациялари
эҳтиёжидан келиб чиқади. Халқаро миқёсда капиталнинг жойлашуви ва ҳаракати натижасида олинган иқтисодий маълумотларни молиявий ҳисоботларда умумлаштириш воситаси ҳисобланади.
Бухгалтерия ҳисобининг интернационал тизими дунёнинг бир неча мамлакатида фаолият юритаётган ва молиявий ҳисоблари бош корхонада умумлаштирадиган мультимиллий корпорацияларида амал қилади. Чунки ушбу корпорациялар фаолият олиб бораётган мамлакатларнинг бухгалтерия ҳисобининг миллий тизимлари мавжуд бўлиб, бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботлари уларнинг талаби асосида юритилади. Корпорация миқёсида молиявий ҳисоботларни умумлаштириш учун бош корхона ва ҳар бир мамлакатда фаолият юритаётган шўъба корхоналар ва филиалларнинг фаолияти фақат бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартлри асосида ёки керакли равишда ҳам миллий тизимда юритишлари мумкин.
Бухгалтерия ҳисобининг интернационал тизимининг бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартларпи асосида консолидациялашган ҳисобот тузиш зарурияти бўлган холларда қўлланилади.