1-Mavzu: umumiy pedagogika

Aqliy tarbiya – deganda tarbiyachining o’quvchilar o’quv kuchini va tafakkurini rivojlantirish, unda aqliy mehnat madaniyatini tarkib toptirishga qaratilgan maqsad yo’lidagi faoliyati tushuniladi. Aqliy tarbiya o’quv rejasidiga fanlarni bilib olishni va shu asosda ilmiy dunyoqarashni tarkib toptirish, tafakkur va nutq qobiliyatini o’stirishdan iboratdir. Bu vazifa barcha fanlardan umumiy ma'lumot berish orqali amalga oshiriladi hamda o’quvchida xotira, diqqat, fikrlash, tasavvur qilish kabi xislatlar taraqqiy ettiriladi. Sharqning buyuk allomasi Abu Nasr Forobiy aql xususida fikr yuritib shunday deydi: "Muhokama va mulohaza tezda tushuna olsin, xotirasi juda baquvvat bo’lsin, zehni tez va o’tkir bo’lsin, so’zlari aniq bo’lsin va eng asosiysi o’qishga, o’rganishga muhabbatli bo’lsin" (Fozil odamlar shahri, Toshkent, 1993 y). Aqliy tarbiya shaxsni har tomonlama kamol toptirishning asosini tashkil etadi.
Axloqiy tarbiya – ijtimoiy ong shakllaridan biri hisoblanib, kishining jamiyat va oiladagi yurish-turishi, tartib qoidalarining yig’indisi sifatida gavdalanadi. Xulosa qilib aytganda, insonning tevarak-atrofdagi voqea va hodisalarga bo’lgan munosabatida uning axloqi namoyon bo’ladi.
Axloq-odobga oid fikrlar "Avesto" diniy-axloqiy kitobida, qadimgi bitiklarda, pandnomalarda va boshqa yozma manbalarda o’z ifodasini topgan. Qomusiy olim Abu Nasr Forobiy axloqiy fazilatlar haqida gapirar ekan, uning xislatlari haqida quyidagi fikrlarngi bildiradi: "Bu odamning barcha a'zolari mukammal taraqqiy etgan bo’lishi kerak, ovqatlanishda, ichimlik iste'mol etishda ochko’z bo’lmasligi, haqqiqat va haqiqat tarafdorlarini sevishi, g’ururi va vijdonini qadrlaydigan bo’lishi, o’z tabiati bilan adolatni sevuvchi va u uchun kurashuvchi bo’lsin… Adolatli bo’lsin, ammo qaysar bo’lmasin". Axloqiy tarbiya, umuman olganda, tarbiyachilar tomonidan tarbiyalanuvchilarda axloqiy tasavvurlar tizimini shakllantirishni, axloqiy xis-tuyg’ularni, voqea va hodisalarga to’g’ri munosabat bildira olish kabilarni rivojlantirishni nazarda tutadi.